W uroczystości wzięli udział przedstawiciele związków i stowarzyszeń kombatanckich, reprezentanci parlamentu, wojska, władz samorządowych, harcerze oraz mieszkańcy Warszawy.

List do uczestników uroczystości skierował prezydent Andrzej Duda, który podkreślił, że Polskie Państwo Podziemne było „ewenementem na skalę całej okupowanej przez Niemcy Europy”. Prezydent przypomniał, że obok pionu wojskowego czyli Armii Krajowej istniały: polskie podziemne sądownictwo, organy władzy prawodawczej i wykonawczej, szkolnictwo, środki przekazu oraz zinstytucjonalizowana pomoc potrzebującym. „Dzieje i dokonania Polskiego Państwa Podziemnego wciąż budzą nasz podziw, najgłębszy szacunek oraz wdzięczność dla tych, którzy w służbie tego państwa gotowi byli ponieść każdą ofiarę. Na ręce obecnych tutaj weteranów składam uroczyste podziękowanie oraz hołd dla tysięcy naszych rodaków, którzy wytrwale i z honorem walczyli o wolność dla siebie i dla nas, ich potomków” - napisał Andrzej Duda.

Głos zabrała Teresa Stanek ps. „Mitsuko”, p.o. prezesa Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, żołnierz Szarych Szeregów, która zaapelowała o pamięć o twórcach i konspiratorach działających w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego. Przypomniała, że nie każdy walczył z bronią w ręku, ale kształcenie i wychowywanie młodzieży, produkcja broni, dostarczanie żywności były innymi, równie ważnymi formami oporu. – Ludzie tworzący Polskie Państwo Podziemne byli ludźmi z granitu, tak jak stojący tu pomnik. Walczyli o to, żebyśmy mogli się tu wszyscy dzisiaj spotkać – podkreśliła.

Modlitwę w intencji władz cywilnych i wojskowych Polskiego Państwa Podziemnego oraz uczestników konspiracji w czasie II wojny światowej poprowadził ks. mjr Marcin Janocha, szef sekretariatu biskupa polowego.

– Stojąc przed pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego pochylamy głowę na znak hołdu dla poległych w walce o niepodległą Rzeczpospolitą, a także dla zamordowanych i prześladowanych przez zbrodnicze totalitarne reżimy nazistowskich Niemiec i sowieckiej Rosji oraz przez władzę komunistyczną, narzuconą po wojnie naszemu narodowi. Spraw Boże, aby stali się oni uczestnikami wiecznego zbawienia. Bądź łaskawy dla tych, którzy wiernie służyli najjaśniejszej Rzeczpospolitej – modlił się kapelan Ordynariatu Polowego.

Podziel się cytatem

Modlitwę odmówili także przedstawiciele duszpasterstw wojskowych prawosławnego i ewangelickiego.

Pod monumentem odczytany został apel pamięci, oddano salwę honorową i złożono wieńce i wiązanki kwiatów.

Za Polskie Państwo Podziemne uznaje się istniejące w latach 1939–45 konspiracyjne instytucje administracji państwowej, struktury polityczne oraz siły zbrojne, utworzone na obszarze okupowanej Polski z upoważnienia Rządu RP na uchodźstwie. Za moment utworzenia Polskiego Państwa Podziemnego uważa się założenie przez gen. Michała Tokarzewskiego-Karaszewicza konspiracyjnej organizacji polityczno-wojskowej Służba Zwycięstwu Polski. Zawiązano ją w nocy z 26 na 27 września 1939 r. tuż przed kapitulacją Warszawy.

Największymi wystąpieniami zbrojnymi Polski Podziemnej były akcja „Burza” i wybuch Powstania Warszawskiego.

Po wkroczeniu wojsk sowieckich na tereny Polski przywódcy Polskiego Państwa Podziemnego zostali aresztowani przez NKWD i oskarżeni o współpracę z Niemcami przeciw Armii Czerwonej. Skazano ich w tzw. Procesie Szesnastu w czerwcu 1945 r. W sowieckich więźniach zmarł m.in. Jan Stanisław Jankowski – wicepremier, Delegat Rządu RP na Kraj i gen. Leopold Okulicki „Niedźwiadek” – ostatni dowódca Armii Krajowej. Rozpoczął się okres represji wobec członków AK oraz Polskiego Państwa Podziemnego, który w różnym nasileniu trwał przez okres PRL.