Jednym z ważniejszych jesiennych wydarzeń społecznych w Płocku było sympozjum zorganizowane 8 października 2005 r. przez Centrum Psychologiczno-Pastoralne „Metanoia”. Tegoroczne, drugie już w 3-letniej działalności Centrum sympozjum przebiegało pod hasłem Zdrowy człowiek w zdrowej rodzinie i poruszało szerokie spektrum zagadnień związanych z prawidłowym funkcjonowaniem polskich rodzin i profilaktyką zdrowotną jej członków. Wśród zaproszonych prelegentów znaleźli się, m.in.: prof. dr hab. Bogdan Chazan, dr Urszula Dudziak, dr Janina Fetlińska, którzy zaprezentowali swoje referaty w przedpołudniowej części sympozjum.
Centralną częścią dnia poświęconego rodzinie była Msza św. w intencji rodzin odprawiona w kościele pw. św. Jana Chrzciciela. Liturgia celebrowana w ramach sympozjum przypominała o chrześcijańskiej antropologii, która pozwala w pełni zrozumieć człowieka. Doskonale ujął to ks. prof. dr hab. Ireneusz Mroczkowski, który kierując słowa homilii do zgromadzonych uczestników sympozjum, mówił o holistycznym obrazie człowieka, który to obraz musi towarzyszyć trosce o naprawę polskich rodzin. Uzdrawianie polskich rodzin nie może dokonywać się tylko poprzez naukowe rozwiązania, ale także przez osobistą relację i wiarę. „Tylko ludzie, którzy rozumieją i przeżywają w pełni ojcostwo i macierzyństwo; ludzie, którzy pamiętają oblicze swoich matek i ojców; ludzie słuchający Boga mogą skutecznie walczyć o swoją rodzinę. Na tej drodze, poza kompetencją lekarską, psychologiczną i społeczną, pomaga nam Maryja. Czyż nie możemy się spodziewać, że idąc za Maryją, niewiastą Eucharystii, do ołtarza Pańskiego, nie zostaniemy wzmocnieni rytmem bicia serca Jezusa? Czyż nie bije ono rytmem miłości?” - pytał Kaznodzieja.
Część popołudniowa sympozjum Zdrowy człowiek w zdrowej rodzinie wypełniona została różnorodnymi zajęciami warsztatowymi, prowadzonymi przez specjalistów pracujących na co dzień w „Metanoi”. Grupy tematyczne skupiały się na problematyce przeciwdziałania negatywnym zjawiskom w rodzinach i dotyczyły takich zagadnień, jak: konflikty w małżeństwie, zdrowe i chore relacje wychowawcze, źródła zdrowia w związkach małżeńskich, naturalne metody planowania rodziny, odpowiedzialne ojcostwo.
W tegorocznym sympozjum o rodzinie wzięło udział kilkaset osób. Sympozjum zakończył koncert Haliny Frąckowiak, która na scenie Płockiego Teatru Dramatycznego wzruszała uczestników piosenkami, wśród których były takie jej przeboje, jak Papierowy księżyc czy Napisz proszę.

Miłość i odpowiedzialność

Sympozjum „Metanoi” rozpoczęła prelekcja dr Urszuli Dudziak zatytułowana Miłość i odpowiedzialność przejawem zdrowia człowieka i rodziny. Prelegentka - wieloletni instruktor naturalnego planowania rodziny, psycholog i teolog związana z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim, odpowiedziała na pytanie, do jakiego prowokował sam tytuł: dlaczego miłość tak bardzo łączy się z odpowiedzialnością i dlaczego są one fundamentem zdrowo funkcjonującej rodziny?
Już we wstępie do referatu wyjaśniono zakres stosowanej terminologii. Miłość ściśle łączy się z odpowiedzialnością, gdyż jest pragnieniem dobra dla drugiego człowieka i działaniem dla dobra drugich. Miłość ma wymiar relacyjny i zawsze warunkuje więź z drugim człowiekiem. Aby dobrze definiować dobro jako wartość dla innych, trzeba zawsze stawać w osobistej odpowiedzialności realizowanej w trzech wymiarach: jako odpowiedzialność przed Bogiem, drugim człowiekiem i w końcu, przed samym sobą.
Według ujęcia przywołanego przez dr Dudziak, zdrowie to nie tylko brak choroby, ale fizyczne, psychiczne i duchowe dobre samopoczucie, oraz rozwój całościowo rozumianej osoby ludzkiej. Odpowiedzialna miłość jest przejawem zdrowej rodziny, a jednocześnie zdrowy człowiek dąży do odpowiedzialnej relacji miłości w swojej rodzinie.
Odpowiedzialność w miłości małżeńskiej implikuje odpowiedzialność w rodzicielstwie. Jeżeli w rodzinie ta wartość będzie żywa, to każde dziecko będzie przyjmowane jako dar od Boga oraz owoc miłości. Prelegentka nakreśliła zagrożenia, jakie może za sobą nieść brak odpowiedzialnego rodzicielstwa w związku.
Dzieci, które nie doświadczają pełnej rodzicielskiej miłości, są szczególnie narażone na patologie i dysfunkcyjne zachowania w przyszłości. Wśród kategorii rodzin szczególnie ubogich w relację miłości dr Dudziak wymieniła te, w których poczęcie dzieci jest niechciane, te dla których dziecko poczęte jest jedynie dla „scementowania” związku, a także te rodziny, dla których dzieci są postrzegane jako rodzaj taniej służby i zabezpieczenia na starość. W dzieciach z takich rodzin daje się zaobserwować zespół niezaspokojenia emocjonalnego, który kształtuje się w okresie dzieciństwa, a objawia się w wieku dojrzałym niepewnością, brakiem poczucia bezpieczeństwa, nadwrażliwością, poczuciem niekompetencji, a przede wszystkim nieustannym poczuciem bycia niekochanym i niepotrzebnym.
Odpowiedzią na szerzenie się tego syndromu jest kształtowanie odpowiedzialności seksualnej wśród młodzieży. Odpowiedzialność prokreacyjna jest możliwa tylko wtedy, gdy przyjmie się małżeństwo jako związek trwały i sakramentalny, w którym współżycie jest wyrazem miłości małżeńskiej.
Dr Dudziak w kontekście rozważań o prokreacyjnym wymiarze małżeństwa podkreśliła wartość naturalnej metody planowania rodziny, która jest zgodna z normami moralnymi i uczy szacunku dla drugiego człowieka. Jest wyrazem mówienia językiem miłości, która wyraża się w szerszym zakresie poprzez dotyk, słowa, poświęcony czas.
Miłość, według Prelegentki, jest przejawem i warunkiem zdrowia człowieka i rodziny. Udoskonala ona rodzinę do tego stopnia, że nawet mimo biedy, niedostatku czy złych wydarzeń jest ona źródłem szczęścia i miejscem autentycznej wspólnoty.

Przygotowanie do życia w rodzinie

Prelekcja prof. dr. hab. med. Bogdana Chazana dotyczyła współczesnych zagrożeń dla zdrowia prokreacyjnego, co zostało sformułowane w tytule referatu. Profesor Chazan jako wybitny specjalista z zakresu położnictwa i ginekologii podzielił się propozycjami rozwiązania problemów, które negatywnie wpływają na prokreację w polskich rodzinach.
Zagrożenia dla zdrowia prokreacyjnego Prelegent podzielił na dwie kategorie. Pierwsza i najliczniejsza obejmuje zagrożenia, na które człowiek ma bezpośredni wpływ i które można dość łatwo rozwiązywać. W tej grupie prof. Chazan wymienił m.in. palenie papierosów, picie alkoholu, narkotyki, niewłaściwe odżywianie i, ogólnie rzecz biorąc, styl życia łącznie z charakterem pracy zawodowej. Kategorię drugą stanowią czynniki, na które człowiek nie ma wpływu, ale których skutki mogą być łagodzone. Tu znalazły się czynniki wrodzone, genetyczne, czynniki szkodliwe obecne w otoczeniu, wodzie, powietrzu, pożywieniu.
Wielu czynnikom godzącym w zdrowie prokreacyjne można by przeciwdziałać. Okazuje się bowiem, że wiele szkód przynosi lekceważenie zdrowia w okresie dorastania i wczesnej młodości. W okresie pełnego zdrowia i dobrego samopoczucia młodzi ludzie nie korzystają z dostępnej opieki medycznej, są skłonni do zachowań „ryzykownych”. Rezultatem mogą być nieodwracalne szkody w organizmie, utrata płodności, zmiany uniemożliwiające donoszenie ciąży. Zakażenia wirusowe przenoszone drogą płciową nabyte w tym okresie zwiększają częstość występowania nowotworów w wieku dojrzałym. Prof. Chazan wskazał też jak katastrofalne zmiany mogą wyrządzić w organizmach niektóre metody planowania rodziny.
Prelegent nie poprzestał jedynie na zaprezentowaniu stanu zdrowia prokreacyjnego Polaków, ale zaproponował środki zaradcze. Według niego, obecna sytuacja w kraju sprzyja temu, aby opracować i wdrożyć programy prozdrowotne dla młodzieży. Rozsądnym posunięciem jest też przekonywanie do przesunięcia w górę granicy wieku, w którym dokonuje się inicjacja seksualna. Pomóc może w tym doświadczenie innych krajów, które z powodzeniem już takie programy zastosowały. Początkowa niechęć młodych ludzi szybko przerodziła się w chęć pomocy w realizacji tych zadań.

Walka z nałogiem

Trzeci referat wygłosił mgr Marek J. Jaworski, bliski współpracownik prof. Witolda Zatońskiego z Centrum Onkologii. Jest on współautorem wielu programów promocji zdrowia, a przede wszystkim Ogólnopolskiego Programu Profilaktyki Przeciwtytoniowej (w tym akcji Rzuć palenie razem z nami). Program ten od 15 lat zwalcza nawyk palenia w społeczeństwie polskim, promując zdrowy tryb życia. M. Jaworski zreferował działania i efekty akcji. Opisał wszystkie inicjatywy związane z programem.
Mityngi, współpraca z mediami, zwłaszcza z TVP 1, liczne happeningi czy nawet zwyczajne oplakatowanie miast miało służyć propagowaniu wśród Polaków kultury niepalenia. 2 razy do roku Program Profilaktyki organizuje Dzień bez Papierosa. Efektem są deklaracje ponad 500 tys. osób, które zobowiązały się w nich rzucić palenie. Oddzielną akcję kieruje Program do młodych, wśród których wciąż jest wielu palaczy.
„Najmniej korzystnym dla zdrowia - mówił Marek Jaworski - elementem stylu życia było i jest palenie. Polska nadal znajduje się w czołówce krajów o największej konsumpcji tytoniu na świecie. Liczbę palaczy w naszym kraju szacuje się na ponad 9 milionów osób wypalających ok. 90 miliardów papierosów rocznie. Trzeba pamiętać, że papieros jest jedynym produktem sprzedawanym legalnie, którego używanie zgodnie z jego przeznaczeniem, powoduje śmierć”.

Wyzwania prozdrowotne

Ostatni referat wygłosiła dr Janina Fetlińska, dyrektor Instytutu Opieki Zdrowotnej w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Ciechanowie. „Zdrowie to nie tylko brak choroby czy niepełnosprawności, ale też stan dobrego samopoczucia fizycznego i psychicznego” - zdefiniowała dr Fetlińska. Wyzwaniem jest, według Prelegentki, promowanie w Polsce tak pojętego zdrowia, wobec wielu zagrożeń i problemów, z których na co dzień nie zdajemy sobie często sprawy: bo czy interesuje nas zły stan zdrowia Polaków i liczne problemy, jak: palenie, alkoholizm, niezdrowy tryb życia czy bezustanny stres. Jak wielu z nas wie o wyjątkowo niekorzystnym wpływie tego wszystkiego na ogólną sprawność naszego społeczeństwa? Poważnym wyzwaniem jest więc również uświadamianie i walka z tymi zagrożeniami.