Reklama

Przed koronacją Matki Bożej Łaskiej

Łask i Łascy - szkic do dziejów miasta i rodu

Niedziela łódzka 37/2005

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Najwcześniejsza, historyczna wiadomość o Łasku pochodzi z 1356 r., a nazwa osady, której etymologię trudno ustalić, po raz pierwszy pojawiła się w formie „Lasko” w roku 1366. Wersja „Łasko” występuje w zapisach Wizytacji dóbr arcybiskupstwa gnieźnieńskiego w 1548 r. Po otrzymaniu praw miejskich od króla Władysława Jagiełły 2 września 1422 r., Łask stał się centrum rozległych posiadłości rodu Łaskich herbu Korab. Najwybitniejszym przedstawicielem czwartego pokolenia i całego rodu był Jan, który urodził się najprawdopodobniej w Łasku w marcu 1456 r. W wieku 7 lat otrzymał święcenia niższe, a prezbiterem został ok. 1471 r. W 1474 r. objął funkcję notariusza konsystorza poznańskiego, od 1493 r. był kanclerzem gnieźnieńskim, a 20 listopada 1503 r. został kanclerzem wielkim koronnym. W 1510 r. musiał się zrzec tej godności w związku z objęciem arcybiskupstwa gnieźnieńskiego. Jako kanclerz, a później arcybiskup, był czołową postacią w senacie. Dążył do centralizacji państwa i wzmocnienia władzy królewskiej w oparciu o szlachtę. Dbał też o integralność swojej metropolii. Był ortodoksyjnym katolikiem, troszczył się o poziom etyczny i wykształcenie kleru, ujednolicił liturgię. Dał się również poznać jako prawnik. W latach 1505-06 zebrał, opatrzył komentarzem i wydał drukiem ówcześnie obowiązujące akty prawne. Publikacja znana jest jako Statut Łaskiego. Jan Łaski był ponadto dyplomatą i mecenasem sztuki. Otaczał się uczonymi i prowadził z nimi korespondencję. W rodzinnym Łasku Ksiądz Arcybiskup bywał rzadko, ale dbał o pomyślność miasta, a zwłaszcza o miejscowy kościół, który w okresie staropolskim spełniał o wiele większą rolę niż w innych miastach prywatnych. Miejscową parafię erygował w 1366 r. arcybiskup gnieźnieński Jarosław Bogoria Skotnicki, który wcześniej konsekrował pierwszy drewniany kościół, nadając mu wezwanie Najświętszej Maryi Panny i św. Michała Archanioła. W latach 1517-23 z fundacji Łaskich zbudowany został nowy murowany kościół. Arcybiskup Jan Łaski konsekrował go w 1525 r. i nadał mu rangę kolegiaty (krótkie dzieje kolegiaty łaskiej zostaną przedstawione w kolejnym numerze Niedzieli Łódzkiej).
Łask był miastem erygowanym na prawie niemieckim, co dawało mieszczanom liczne swobody i przywileje ułatwiające rozwój, toteż pod rządami mądrych i wpływowych właścicieli z rodu Łaskich zaliczane było w połowie XVII wieku do zamożnych i prężnie rozwijających się ośrodków rzemiosła i handlu. Nieszczęściem miasta o drewnianej i dosyć gęstej zabudowie stały się pożary, które pustoszyły je wielokrotnie. (w XIX wieku były tu aż 3 wielkie pożary). Po wygaśnięciu rodu Łaskich, kolejni właściciele nie byli już tak zainteresowani rozwojem miasta, toteż w wiek XX weszło ono jako zaniedbana mieścina, w większości zamieszkała przez ludność żydowską (w 1869 r. miasto liczyło ok. 4 tys. mieszkańców, w tym ponad 2,5 tys. Żydów).
W Polsce niepodległej w 1919 r. Łask został stolicą dużego powiatu i siedzibą starostwa, sądu, poczty i policji. Nie wpłynęło to jednak w znaczący sposób na jego rozwój. Stopniowo wzrastał w mieście procent ludności polskiej wyznania rzymskokatolickiego - tak, że w 1938 r. było w nim 57,7% katolików i 41,18% żydów. Ogólna liczba mieszkańców wzrosła do ponad 7 tys. Najliczniejsi nadal byli rzemieślnicy i kupcy. Najpoważniejszą rolę w życiu religijnym miasta pełnił kościół parafialny Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Dawny kościół katolicki pw. Świętego Ducha od 1811 r. był w użytkowaniu ewangelików, którzy mieli także swój zbór. Łaska społeczność żydowska posiadała synagogę i rabina. Ostatnim rabinem Łasku był Leib Eisenberg, zamordowany przez Niemców w obozie w Chełmie nad Nerem w 1942 r.
W latach okupacji niemieckiej powiat łaski początkowo był w Generalnej Guberni, wkrótce jednak włączono go wraz z Łodzią do Rzeszy. Władze powiatowe z lanadratem na czele znajdowały się w Pabianicach, na miejscu funkcje w administracji pełnili przede wszystkim Niemcy łascy, których przed wojną było ok. 100. Ludność żydowska została stłoczona w getcie, które okupanci zlikwidowali w 1942 r. Najsłabsi mieszkańcy getta zostali zabici na miejscu, większość wywieziono do Chełma n. Nerem, a kilkaset osób do getta łódzkiego. Ludność polska także była eksterminowana i nie posiadała większości praw obywatelskich, m.in. zamknięto kościół i szkoły, dotkliwy był brak opału i żywności. Polaków z miasta i powiatu wywożono w głąb Rzeszy na przymusowe roboty. Ograniczenia w życiu religijnym dotknęły także miejscową ludność wyznania ewangelickiego. Jak wszędzie na terenie okupowanej Polski, także i tu działał ruch oporu. Łask był siedzibą obwodu Armii Krajowej. W związku z barkiem szkół polskich istniały tu również struktury tajnego nauczania.
Od 1999 r. Łask jest ponownie siedzibą powiatu w województwie łódzkim. Powiększony o Utratę i Kolumnę, liczy ok. 20 tys. mieszkańców. Na terenie miasta i gminy działa ok. 2 tys. podmiotów gospodarczych, tradycyjnie jest to rzemiosło, usługi i drobny przemysł. Okoliczne rolnictwo specjalizuje się zwłaszcza w uprawach róż, drzew i krzewów ozdobnych oraz truskawek. Położenie Łasku w sąsiedztwie aglomeracji łódzkiej stwarza dalsze możliwości inwestycji i rozwoju gospodarczego. Duże nadzieje wiążą mieszkańcy z planami budowy przy istniejącym lotnisku wojskowym również cywilnego, a także z planowaną budową w pobliżu miasta autostrady A-8 z Warszawy do Wrocławia oraz drogi ekspresowej, prowadzącej z lotniska do budowanej autostrady A-1.
Kościół w Łasku należy do archidiecezji łódzkiej, jest stolicą dekanatu łaskiego, w skład którego wchodzą parafie: Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, św. Faustyny Kowalskiej, Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (Kolumna), św. Franciszka z Asyżu (Teodory), św. Wojciecha (Dobroń). Działa tutaj także wojskowa parafia św. Rafała Archanioła, do której należy drewniany kościół pw. Świętego Ducha.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2005-12-31 00:00

Oceń: +1 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Dlaczego Kościół wymaga od kapłanów i biskupów życia w celibacie?

2025-04-15 20:55

[ TEMATY ]

Katechizm

celibat

Katechizm Wielkopostny

Karol Porwich/Niedziela

Wielki Post to czas modlitwy, postu i jałmużny. To wiemy, prawda? Jednak te 40 dni to również czas duchowej przemiany, pogłębienia swojej wiary, a może nawet… powrotu do jej podstaw? Dlaczego celibat? Czy był od zawsze? Dlaczego Kościół wymaga od kapłanów i biskupów życia w celibacie?

Czy wiesz, co wyznajesz? Czy wiesz, w co wierzysz? Zastanawiałeś się kiedyś nad tym? Jeśli nie, zostań z nami. Jeśli tak, tym bardziej zachęcamy do tego duchowego powrotu do podstaw z portalem niedziela.pl. Przewodnikiem będzie nam Youcat – katechizm Kościoła katolickiego.
CZYTAJ DALEJ

Jak przeżywać Wielki Tydzień?

Niedziela wrocławska 13/2010

[ TEMATY ]

Wielki Tydzień

Karol Porwich/Niedziela

Przed nami wyjątkowy czas - Wielki Tydzień. Głębokie przeżycie i zrozumienie Wielkiego Tygodnia pozwala odkryć sens życia, odzyskać nadzieję i wiarę. Same Święta Wielkanocne, bez prawdziwego przeżycia poprzedzających je dni, nie staną się dla nas czasem przejścia ze śmierci do życia, nie zrozumiemy wielkiej Miłości Boga do każdego z nas. Wiele rodzin polskich przeżywa Święta Wielkanocne, zubożając ich treść. W Wielkim Tygodniu robi się porządki i zakupy - jest to jeden z koszmarniejszych i najbardziej zaganianych tygodni w roku, często brak czasu i sił nawet na pójście do kościoła w Wielki Czwartek i w Wielki Piątek. Nie pozwólmy, by tak stało się w naszych rodzinach.
CZYTAJ DALEJ

Pruszcz Gdański: Wandal zniszczył figurę Matki Bożej

2025-04-16 09:58

[ TEMATY ]

profanacja

Parafia MBNP Pruszcz Gdański

W nocy z poniedziałku na wtorek doszło do zniszczenia figury Matki Bożej na Wzgórzu Maryjnym w Pruszczu Gdańskim. Internauci biorą sprawy w swoje ręce, chcąc pomóc służbom w znalezieniu wandala - informuje TV Republika.

W nocy z 14 na 15 kwietnia doszło do aktu wandalizmu na terenie Wzgórza Maryjnego w Pruszczu Gdańskim. Nieznany sprawca zniszczył figurę Matki Bożej, znajdującą się przy ul. Chopina 3.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję