„Pamięć przeszłości jest nadzieją dla przyszłości” - zauważył Paul Poupard. „Dlatego nie zapominajcie, jakie są Wasze korzenie - apelował Jan Paweł II do młodzieży na spotkaniu w Loreto w 1995 r. - Drzewo, które chce wzrastać i wydawać owoce, musi korzeniami czerpać pokarm z żyznej gleby”.
Europa jako pojęcie geograficzne kształtowało się powoli, stopniowo. Koronacja Karola Wielkiego, który to z króla Franków i Longobardów stał się cesarzem, niezależnym od cesarza bizantyjskiego, była zwieńczeniem procesu wchodzenia Europy tzw. barbarzyńskiej (na północ od imperium) w krąg cywilizacji rzymskiej, gdzie chrześcijaństwo uważane było za religijny, cywilizacyjny, jak również kulturowy fundament. „Historia kształtowania się narodów europejskich - jak podkreśla Papież - rozwija się równolegle z ich ewangelizacją, do tego stopnia, że granice Europy pokrywają się z zasięgiem przenikania Ewangelii” (Santiago de Compostella, 9 listopada 1982 r.). „To właśnie Ewangelią - podkreślał Ojciec Święty - żyli w Europie przez kolejne stulecia, aż po dzień dzisiejszy, nasi bracia i siostry. Powtarzały ją mury kościołów, opactw, szpitali i uniwersytetów. Głosiły ją foliały, rzeźby, obrazy, obwieszczały strofy poezji i dzieła kompozytorów. Na Ewangelii kładziono podwaliny duchowej jedności Europy” (Gniezno, 3 czerwca 1997 r.). W przesłaniu do uczestników III Międzynarodowego Forum Fundacji im. Alcide de Gasperiego, 22 lutego 2002 r. Papież powiedział, iż „wielka część dorobku Europy w dziedzinie prawa, literatury, sztuki i filozofii nosi znamię chrześcijaństwa i osiągnięć tych nie sposób w pełni zrozumieć i docenić, jeśli nie spojrzy się na nie z perspektywy chrześcijańskiej. Także sposób myślenia i odczuwania, wypowiadania i zachowania narodów europejskich uległ głębokiemu wpływowi chrześcijaństwa”.
14 lutego wspominać będziemy wielkich patronów Europy - Świętych Cyryla i Metodego, którzy są niczym potężne filary, na których wspiera się konstrukcja duchowej tożsamości kontynentu. 23 października 1997 r. Jan Paweł II w homilii na zakończenie synodu biskupów poświęconego Europie nazwał ich „ozdobą historii kontynentu europejskiego”. Święci Cyryl i Metody znani są jako apostołowie Słowian. Zwani Braćmi Sołuńskimi urodzili się w Tessalonikach w Cesarstwie Bizantyjskim. Stali się twórcami alfabetu słowiańskiego oraz tłumaczami tekstów liturgicznych. Cyryl, z gr. Kyrillos, oznacza należący do Pana. Imię to przyjął on pod koniec życia, wstępując do zakonu. Właściwe jego imię brzmi Konstanty. Metody natomiast z greckiego oznacza myślenie, plan, umiejętność, metoda. Właściwe jego imię, które przyjął na chrzcie św., to Michał. Starszy Metody, jak i młodszy Cyryl otrzymali za sprawą ojca, który to pełnił funkcję wyższego urzędnika cesarskiego, wszechstronne wykształcenie w najlepszych uczelniach. Obydwaj bracia, choć w różnym czasie, trafili do tego samego klasztoru w Bitynii (Metody ok. 840 r., natomiast Cyryl ok. 855 r.). Talenty i zalety braci wysoko cenił sobie cesarz, dlatego też często wysyłał Świętych z niezwykle trudnymi misjami dyplomatycznymi (do Saracenów, a później do Chazarów na Krym). Ok. 863 r. Święci Cyryl i Metody wyruszyli do Księstwa Wielkomorawskiego, które wówczas zamieszkiwane było przez ludy słowiańskie środkowej Europy. W podróż zabrali ze sobą Pismo Święte i wiele tekstów liturgicznych, które przełożyli na język słowiański. Wokół braci zbierali się uczniowie, którzy byli pionierami sztuki pisania w rodzimym języku. Podczas zatwierdzania Słowiańskich Ksiąg Liturgicznych w Rzymie przez papieża Hadriana II zmarł młodszy z braci, starszy z nich - Metody został konsekrowany na biskupa starożytnej diecezji Panonii. Wskutek intryg dokonanych przez niemiecki kler, który za wszelką cenę pragnął zapewnić sobie wpływy na ziemiach słowiańskich, Święty został wtrącony do więzienia. Uwolniono go dopiero po 2 latach za sprawą papieża Jana VIII. Kiedy definitywnie zatwierdzono wszelkie przywileje dla liturgii w języku słowiańskim, Metody powrócił na tereny misyjne, by do końca swego żywota pracować nad przekładami Pisma Świętego, dzieł Ojców Kościoła i ksiąg liturgicznych.
31 grudnia 1980 r. Papież Jan Paweł II ogłosił Świętych Cyryla i Metodego wraz ze św. Benedyktem współpatronami Europy, natomiast w 1985 r., w 1100. rocznicę śmierci Metodego, wydał specjalną encyklikę Slavorum apostoli, w której pisze, iż Święci Cyryl i Metody przeszczepili nie tylko wiarę chrześcijańską, ale także kulturę starożytnej Grecji, kontynuowanej przez Bizancjum. „Cyryl i Metody stanowią jakby ogniwo łączące, jakby pomost pomiędzy nurtem tradycji wschodniej i zachodniej, która łączy się razem w jedną wielką tradycję Kościoła powszechnego” - zauważa Papież.
Tak oto działalność Świętych opisuje historyk Walerian Krasiński: „Nadzwyczajne powodzenie gorliwej apostolskiej działalności Cyryla i Metodego przypisać należy prawdziwie chrześcijańskiemu duchowi, w jakim dokonywali nawracania, a zdaje się, iż żadne samolubne względy korzyści prac ich nie kaziły. Nigdy też nie starali się oni używać chrześcijaństwa jako narzędzia do celów politycznych, nie głosili nikczemnej nauki bezwarunkowego poddania się wstrętnemu jarzmu zaborczych cudzoziemców w imię ewangelicznych zasad łagodności, cierpliwości i wyrozumiałości”.
Niechaj staną się przewodnikami duchowymi dla powiększającej się dziś europejskiej rodziny, która nierzadko zapomina o swych właściwych korzeniach...