Dożynki w częstochowskim sanktuarium są największym w kraju rolniczym świętem dziękczynienia. Ich organizatorem jest Krajowe Duszpasterstwo Rolników.

Ks. Stanisław Sojka, sekretarz Krajowego Duszpasterstwa Rolników i Pszczelarzy podkreśla, że tegoroczne dożynki nawiązywać będą do jubileuszu 300-lecia koronacji Cudownego Obrazu Matki Bożej. Zaprasza wszystkich rolników do udziału w ogólnopolskim dziękczynieniu za plony i podkreśla, że rolnik to ten „co żywi i broni”. - Choć nie był to łatwy rok, bo były wielkie przymrozki, susza i nawałnice, to trzeba dziękować za to co mamy - twierdzi ks. Sojka. Dodaje, że „rolnicy potrafią się dzielić z innymi chlebem więc nikomu nie powinno go zabraknąć”.

Płody rolne i specjalnie przygotowane na ten dzień wieńce dożynkowe przywiezione przez rolników z różnych części kraju zostaną poświęcone podczas uroczystej Mszy św. Wieńce zrobione są z różnego rodzaju zbóż, kwiatów i owoców, i często nawiązują formą plastyczną do aktualnych wydarzeń.

Tradycyjnie na początku Sumy starostowie dożynek składają na ręce głównego celebransa bochen chleba wypieczony z ziarna z pierwszych zbiorów.

Krajowe Duszpasterstwo Rolników jest od 1996 r. kontynuacją Komisji Duszpasterstwa Rolników, którą Konferencja Episkopatu Polski powołała 2 grudnia 1982 r. Pierwszym przewodniczącym komisji był bp Jan Gurda, a jego następcą bp Roman Andrzejewski. Komisja, w skład której wchodziło jedenastu członków, opracowała statut Duszpasterstwa Rolników. W 1996 r. zlikwidowano komisję, powierzając opiekę nad rolnikami krajowemu duszpasterzowi rolników.

Celem duszpasterstwa jest przede wszystkim pogłębianie życia religijnego rolników, odrodzenie moralne wsi, podkreślenie godności i wartości pracy na roli oraz zaangażowanie rolników w życie Kościoła i państwa. Duszpasterstwo pomaga w samokształceniu i działalności oświatowej, współorganizuje życie kulturalne na wsi, podejmuje akcje na rzecz społeczności wsi i małych miast, ponadto organizuje rekolekcje i dni skupienia.

Diecezjalni duszpasterze rolników wspierają ideę samorządności i uczestnictwa rolników w życiu społeczności lokalnej, wspierają ich współpracę z instytucjami realnie wspomagającymi rolnictwo. Szczególnie istotne jest też budzenie aspiracji, zwłaszcza wśród młodzieży, i troska o wartościowe dziedzictwo kulturowe wsi. W niektórych środowiskach funkcjonują katolickie uniwersytety ludowe, które w poszczególnych diecezjach noszą różne nazwy (np. Prymasowski Uniwersytet Ludowy w Strzelnie dla archidiecezji gnieźnieńskiej, w diecezji łomżyńskiej Społeczny Kościelny Uniwersytet Ludowy, w archidiecezji lubelskiej Katolickie Wszechnice Ludowe). Dzięki nim mieszkańcy wsi mogą poszerzać swoje wiadomości nie tylko w zakresie wiedzy agrarnej, ale także bankowości, prawa czy nauki języków obcych.

W każdej diecezji duszpasterzem rolników jest miejscowy biskup diecezjalny, który inspiruje i koordynuje działania duszpasterskie kapłanów i współpracowników świeckich. Zazwyczaj biskup diecezjalny deleguje jednego z kapłanów, aby w jego imieniu szczególnie zajmował się sprawami duszpasterstwa rolników. W niektórych diecezjach wspierają go tzw. rejonowi lub dekanalni duszpasterze rolników.

W wymiarze krajowym Konferencja Episkopatu ustanawia delegata do spraw duszpasterstwa rolników, którego zadaniem jest pewna koordynacja pracy diecezjalnych duszpasterzy środowiska rolniczego, inspirowanie kierunków działania, umożliwianie wymiany doświadczeń, a także wspieranie nurtu formacyjnego samych duszpasterzy.

Co roku duszpasterze diecezjalni i ich współpracownicy gromadzą się na rekolekcjach zamkniętych. Spotkania duszpasterzy diecezjalnych odbywają się zwykle w czerwcu na Jasnej Górze i we wrześniu - przy okazji Ogólnopolskiej Pielgrzymki Rolników, połączonej z Dożynkami Jasnogórskimi oraz w listopadzie. Spotkanie listopadowe ma na, celu głównie opracowanie programu duszpasterskiego na kolejny rok. Krajowe Duszpasterstwo Rolników wydaje raz w roku zbiór kazań okolicznościowych, jako pomoc dla kapłanów środowisk wiejskich.

W poszczególnych diecezjach specjalistyczna działalność duszpasterska ukierunkowana na rolników występuje w różnych formach i różnym nasileniu. Organizowane są specjalistyczne rekolekcje dla liderów wiejskich, różne formy szkolenia we współdziałaniu z instytucjami samorządowymi i państwowymi, pielgrzymki, dożynki lokalne i inne formy działań dla dobra rolników.

Zdaniem ks. Kazimierza Kaczora, od 35 lat duszpasterza rolników w arch. przemyskiej wielkim wyzwaniem dla kapłanów posługujących wśród ludzi wsi jest dziś jednoczenie środowiska i rozwijanie patriotyzmu zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży.

Po raz pierwszy jasnogórskie dziękczynienie za plony zorganizowano w 1982 r. Tradycyjnie jasnogórskiemu dziękczynieniu za polny towarzyszyć będzie 26. Krajowa Wystawa Rolnicza oraz 18. Europejskie Dni Kultury Ludowej. W Alei NMP swój dorobek prezentować będzie kilkuset wystawców.