Błogosławieństwo pokarmów, zwane powszechnie święconką lub święconym, sięga korzeniami VIII w., a w Polsce XIV w. Początkowo święcono tylko chlebowego baranka. Potem kolejno dodawano do tego obrzędu: ser, masło, ryby, olej, wino, jajko i inne pokarmy. Należy pamiętać, że dobór potraw nie był przypadkowy. Każdy pokarm symbolizował jakieś chrześcijańskie treści. Zmieniał się też ich zestaw, aż ostatecznie w okresie romantyzmu został ograniczony do siedmiu.
Chleb, jako podstawowy pokarm, przypominał chrześcijanom Ciało Chrystusa. Dlatego sporządzano specjalnie wypieczony wielkanocny chlebek zwany „paską”. Drugim święconym pokarmem były i są jajka. Zwyczaj ten przyszedł do Polski z Niemiec, a wywodzi się z dawnego zakazu spożywania jaj w czasie Wielkiego Postu. Jajka symbolizują zwycięstwo Chrystusa nad śmiercią. Kolejnym święconym pokarmem jest sól. Bez niej nie ma życia. Jej to dawniej przypisywano moc odstraszania zła, a potem siłę oczyszczania oraz to, co stanowi sedno istnienia i prawdy. Pan Jezus w Kazaniu na Górze mówi o swoich uczniach jako o „soli ziemi”. Do koszyka wielkanocnego wkładano także wędlinę, która była zawsze wyrazem ludzkiego dostatku. Warto pamiętać, że ze względu na wyjątkową biedę wkładano do koszyka tylko plasterek szynki, ale już od XIX w. słynną polską kiełbasę. Wśród święconych pokarmów nie mogło zabraknąć sera, który rozumiano jako znak swoistej przyjaźni między człowiekiem a światem przyrody, wkładano również chrzan - symbol wszelkiej siły fizycznej i duchowej, potem dokładano do koszyka ciasta, a szczególnie wielkanocne baby.
Przygotowując święconkę, nie wolno było zapomnieć o samym koszyku zrobionym z wikliny, słomy lub sosnowych łupków. Musiał on być wyścielony białą serwetką z koronkami i przyozdobiony bukszpanem, aby w ten sposób podkreślić radość płynącą z Wielkanocy. Pokarmy święcono w Wielką Sobotę w kościele lub przy kościele. Mieszkańcy wiosek święcili pokarmy w domu jednego z gospodarzy; koszyki ustawiano w półkole, a na środku stawiano wiadro z wodą. Przybyły ksiądz święcił najpierw wodę, a potem pokarmy. Pozostałą wodę rozbierano do domów, a resztę wylewano do studni. Zamożni święcili pokarmy w swoich domach, co było bardzo powszechne wśród polskiej szlachty. Na zaproszenie gospodarza proboszcz przyjeżdżał do domu i święcił całe stoły jadła przeznaczonego na Wielką Niedzielę i dni następne.
Nabożeństwo rezurekcyjne, jako centrum wielkanocnej liturgii, wywodzi się ze średniowiecznego misterium pasyjnego. W Polsce wprowadzili je bożogrobowcy (miechowici), sprowadzeni z Jerozolimy ok. 1136 r. Pierwszy opis tego nabożeństwa pochodzi z XIII w. i znajduje się w tzw. Rytuale Piotrkowskim. Rozpoczynało się ono o godz. 22.00, a kończyło o północy. Po powrocie do domów dzielono się jajkiem.
W późniejszych wiekach obrzęd liturgiczny Rezurekcji, związany z ogłoszeniem Zmartwychwstania przy grobie, procesją i pierwszą Mszą św., przeniesiony został na wczesny poranek Wielkiej Niedzieli. Okoliczność ta wpłynęła zapewne na ukształtowanie się obyczaju ludowego: młodzież, zwłaszcza na wioskach, w Niedzielę Wielkanocną już wcześnie rano, a więc między godz. 3.00 a 5.00 urządzała przemarsze z bębnem, budząc mieszkańców na Rezurekcję. Hałaśliwe bicie w bęben miało też przypomnieć grzmot i trzęsienie ziemi, jakie towarzyszyły śmierci Chrystusa. Ponieważ dawniej Msza św. rezurekcyjna odbywała się godzinę po wschodzie słońca, wykorzystywano więc ten czas na obserwację samego wschodu. Ludzie spieszyli wtedy na różne wzniesienia, by lepiej dostrzec wynurzającą się słoneczną tarczę. Podobno wówczas miał pojawiać się baranek z chorągiewką. Na Rezurekcję spieszono tłumnie, a po Mszy św. pozdrawiano się słowami: „Chrystus zmartwychwstał”, a odpowiadano: „Prawdziwie zmartwychwstał”.
Po Rezurekcji wracano do domów, gdzie spożywano śniadanie wielkanocne, trwające prawie do obiadu. Towarzyszyła mu specjalna ceremonia. Rodzina i zaproszeni goście zbierali się wokół stołu wielkanocnego, nakrytego obrusem białym, błękitnym lub kremowym. Na środku stołu stał kosz wyścielony sianem lub świeżym mchem czy też zieloną rzeżuchą ogrodową, przyozdobiony na zewnątrz gałązkami bukszpanu, a wypełniony kraszankami; w środku znajdował się baranek wielkanocny, symbolizujący zmartwychwstałego Chrystusa. Obok wielkanocnego kosza stał na stole również duży bukiet, który tworzyły gałązki brzozy, kwitnącej wierzby i leszczyny.
Śniadanie rozpoczynało się specjalnym obrzędem: matka zapalała wielkanocną świecę ustawioną na środku stołu i wypowiadała słowa: „Światło Chrystusa”, na co ojciec odpowiadał: „Chrystus zmartwychwstał. Alleluja”. A potem wszyscy zebrani przy stole dodawali: „Prawdziwie zmartwychwstał. Alleluja”. Następnie odczytywano tekst Pisma Świętego o uczniach zdążających do Emaus (zob. Łk 24, 13-35) lub o ukazaniu się Pana Jezusa Apostołom (Łk 24, 36-42) czy też fragment o pustym grobie z Ewangelii św. Mateusza (28, 1-10). Z kolei ojciec rodziny święcił wodą święconą cały stół wielkanocny. Składając sobie życzenia, dzielono się jajkiem.
W pierwsze święto Wielkanocy nie urządzano zabaw ani żadnych wesel. Dniem zabaw świątecznych był dopiero Poniedziałek Wielkanocny, z którym związany był zwyczaj, zwany „śmigusem-dyngusem”. Dyngus (pochodzi od słowa staroniemieckiego dingnis) oznaczał kolędników wielkanocnych, którzy chodzili po domach z życzeniami, a gospodynie dawały im jajka i specjalny słodki ser, tzw. małdrzyki. Jeżeli nie otrzymali żadnego daru, oblewali je wtedy wodą. Natomiast ze śmigusem związany był zwyczaj tzw. bożych rózeg. Rózgami wierzbowymi z baziami z Niedzieli Palmowej chłopcy nękali dziewczęta (pewna forma zalotów), a jeżeli którą zastali w łóżku, polewali wodą. Natomiast one odwzajemniały się im we wtorek, czyli w trzecie święto Wielkanocy. Były to tzw. Boże rany, które podobno chłopcom goiły się aż do Zielonych Świątek.