Nowy rok liturgiczny rozpoczynamy Adwentem, szczególnym czasem, w którym wołanie z Apokalipsy św. Jana Apostoła o rychłe przyjście Chrystusa przemawia do naszej świadomości bardziej niż w innych okresach roku kościelnego.
Sam termin adventus w starożytnym Rzymie oznaczał oficjalny przyjazd, odwiedziny urzędnika państwowego po objęciu urzędu. W znaczeniu religijnym adwent był corocznym przybywaniem bóstwa do świątyni. Filokalus, autor słynnego kalendarza chrześcijańskiego z IV w., użył słowa „adwent” na określenie dnia wstąpienia Konstantyna na tron cesarski. W chrześcijaństwie nazwa „adwent” stała się terminem oznaczającym przyjście Chrystusa na ziemię: zarówno to pierwsze przyjście, w ludzkim ciele, 2000 lat temu, jak i powtórne przyjście w chwale, przy końcu świata. Od V w. adwent oznacza również czas przygotowania poprzedzający uroczystość Bożego Narodzenia.
Zgodnie z nowym, posoborowym Kalendarzem Rzymskim z 1969 r., Adwent rozpoczyna się od pierwszych nieszporów I Niedzieli Adwentu, która przypada 30 listopada lub jest najbliższa tego dnia, kończy się natomiast 24 grudnia przed pierwszymi nieszporami uroczystości Narodzenia Pańskiego. Adwent w liturgii rzymskiej obejmuje cztery niedziele. Zauważmy, że nie zawsze muszą to być cztery pełne tygodnie: IV Niedziela Adwentu może przypadać 24 grudnia, tak jak na przykład zdarzyło się w roku 2000 i wtedy Adwent trwa zaledwie trzy tygodnie.
Mówimy, że Adwent to czas radosnego oczekiwania na przyjście Chrystusa. A zatem, skoro jest to oczekiwanie radosne, to dlaczego w okresie Adwentu dominuje fioletowy kolor szat liturgicznych, a podczas niedzielnych Mszy św. opuszcza się hymn Chwała na wysokości Bogu?
Odpowiedź na to pytanie znajdujemy w historii liturgii. Otóż Adwent kształtowały dwie tradycje: gallikańska i rzymska. Pierwsza z nich istniała na terenach dzisiejszej Hiszpanii i Francji. Tam właśnie już od IV w. obchodzono specjalny okres przygotowania do uroczystości Bożego Narodzenia. Przeżywano go jednak tak jak Wielki Post: Adwent posiadał charakter pokutny i ascetyczny. Pierwotnie w liturgii gallikańskiej Adwent byt czasem przygotowania na uroczystość Epifanii, czyli Objawienia Pańskiego. Trwał trzy tygodnie i rozpoczynał się 17 grudnia. W wieku V okres ten przedłużono do czterdziestu dni na wzór Wielkiego Postu i rozpoczynano 11 listopada, czyli we wspomnienie św. Marcina z Tours (+397), a kończono w wigilię Bożego Narodzenia. Stąd wzięła się nazwa Adwentu: Quadragesima sancti Martini (Czterdziestnica św. Marcina). W wiekach VIII i IX, szczególnie w niektórych zakonach, przyjęły się jeszcze inne terminy rozpoczynania Adwentu: 30 października, 24 września, a nawet 14 września, czyli w święto Podwyższenia Krzyża. Adwent gallijski kształtował się pod wpływem misjonarzy iroszkockich, którzy w wiekach VI i VII na terenach ówczesnej Europy szczególnie mocno podkreślali nieuniknione powtórne przyjście Chrystusa w dniu Sądu Ostatecznego. Przeżywanie Adwentu w konsekwencji przybrało formę pokuty i przygotowania na powtórne przyjście Chrystusa na ziemię, chociaż III Niedziela Adwentu, od pierwszego słowa łacińskiej antyfony mszalnej Gaudete (Radujcie się) zwana jest niedzielą radości, a jej liturgia jest sprawowana w pogodnym, różowym ornacie, a nie - jak w pozostałe niedziele Adwentu - w szatach koloru fioletowego.
Tradycja rzymska pochodzi z wieku VI. Wydaje się, że jeszcze za czasów papieża Leona Wielkiego (+ 461) przygotowanie do Bożego Narodzenia w Kościele zachodnim nie było znane. Gdy wprowadzono Adwent w Rzymie, początkowo obejmował on sześć niedziel. Od czasów papieża Grzegorza Wielkiego (+ 604) skrócono go do czterech niedziel. Rzymska liturgia adwentowa raczej nie posiadała elementów mówiących o powtórnym przyjściu Zbawiciela na ziemię. Była radosnym oczekiwaniem na uroczystość Bożego Narodzenia, bez praktyk pokutnych, ze śpiewem Alleluja czy Te Deum laudamus.
W średniowieczu obydwie te tradycje łączą się. Do liturgii rzymskiej przedostaje się wiele elementów kultury i liturgii franko-germańskiej, m.in. pokutne i eschatologiczne rozumienie Adwentu. Stąd bierze się Adwent: rzymski w swojej liturgicznej strukturze i gallikański w swojej ascezie.