Reklama

"Głogowska Madonna"

Czy powróci?

Po lekturze felietonu Andrzeja Zawickiego z cyklu "Na maryjnym szlaku" poświęconego "Głogowskiej Madonnie" poczułem, że należy podjąć konkretne działania i spróbować odzyskać to arcydzieło sztuki sakralnej. Składając członkom Klubu Inteligencji Katolickiej propozycję wystosowania w tej sprawie listu otwartego do prezydenta miasta, nie sądziłem, że kilkanaście dni później sprawa stanie się nie tylko lokalnym, jednodniowym newsem, ale zainteresuje ogólnopolskie media, a o dalszych losach obrazu rozstrzygać będą rządy Rzeczpospolitej Polskiej i Federacji Rosyjskiej.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Zacznijmy od początku

Obraz, przedstawiający Madonnę z Dzieciątkiem pędzla Łukasza Cranacha Starszego, datowany jest na rok 1518. Powstał na zlecenie proboszcza głogowskiej kolegiaty Joachima von Liedlau. To arcydzieło powstało na niewielkiej desce lipowej o wymiarach 43,5 x 33,5 cm i umieszczone było w kościele na Ostrowie Tumskim w ołtarzu kaplicy mariackiej. Wizerunek Maryi pozbawiony jest typowych znaków sakralnych (takich jak np. aureola). Cranach namalował Maryję jako piękną, subtelnie uśmiechniętą kobietę o bardzo długich, kręconych włosach, która z czułością trzyma na rękach Dziecko. Maryja odziana w czerwony płaszcz na tle ciekawie zróżnicowanego górzystego krajobrazu (w którym odnajdujemy m.in. bogactwo roślinności, zabudowania czy wznoszący się na skalistym wzgórzu zamek) spogląda z czułością na Dzieciątko, wznoszące ku Jej obliczu lewą rękę, w której trzyma jabłko. Jej pochylona w stronę Dziecka głowa zdaje się dodatkowo podkreślać matczyną miłość i troskę. Malowidło to przez ponad cztery wieki było prawdziwym klejnotem głogowskiej kolegiaty (a dodajmy, że w kościele tym nie brakowało też innych znakomitych dzieł sztuki). Warto też w tym miejscu podkreślić, że istnieje opinia, że ten właśnie obraz Łukasza Cranacha Starszego dał faktyczny początek renesansowemu malarstwu...

Major Mosew

Dramatyczne losy Głogowskiej Madonny rozpoczynają się w latach czterdziestych ubiegłego stulecia. Oto po kilku wiekach obraz został w 1944 r. zabrany do Wrocławia, a następnie względy bezpieczeństwa zadecydowały o jego przewiezieniu najpierw do Henrykowa, a potem do Lądka Zdroju. To właśnie tam trafia w ręce armii radzieckiej, na co istnieje (w Archiwum Akt Nowych) dowód, w postaci dokumentu będącego potwierdzeniem przejęcia obrazu przez niejakiego majora Mosewa. Obraz szacunkowo wyceniony przez ostatniego proboszcza głogowskiej kolegiaty na 100 tys. ówczesnych marek, był niewątpliwie cennym łupem (cały budynek kolegiaty wyceniony został przez niego na 500 tys. marek). W tym momencie ślad się urwał. Pozostały tylko domysły i hipotezy. Twierdzono, że obraz jest w Ermitażu w Leningradzie, ktoś inny jednakże - machając przy tym ze zrezygnowaniem ręką - obstawał przy tym, że od dawna jest on już w rękach zachodnich, prywatnych kolekcjonerów. Nikt jednak nie znał prawdy. Nikt też nie podejmował żadnych poważnych kroków w celu odzyskania obrazu. Po pierwsze, była to epoka PRL-u, po drugie, nie wiadomo było, gdzie się konkretnie znajduje Głogowska Madonna, po trzecie, niewielu wierzyło w możliwość odzyskania tego dzieła. Głogów po II wojnie światowej był ogromnie zniszczony, a napływowa ludność dopiero z czasem wiązała się z tym nowym miejscem.
Na Ostrowie Tumskim zaś przez dziesiątki lat stał zrujnowany budynek kolegiaty, którego resztki dawnej świetności co pewien czas dobijali jeszcze wandale i pijacy...

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

A jednak jest!

Pod koniec marca br. Rzeczpospolita podała sensacyjną wiadomość, że strona rosyjska ujawniła w Internecie miejsce przechowywania słynnej Głogowskiej Madonny i że jest nim Muzeum Puszkina w Moskwie. Ta informacja definitywnie rozwiązywała wszystkie wątpliwości co do losów zaginionego obrazu. Jednak w Głogowie nie rozpoczęto w związku z tym żadnych konkretnych działań (później dopiero dowiedziałem się, że pewne czynności podjęło Towarzystwo Ziemi Głogowskiej). Oficjalnie - cisza... Wtedy przeczytałem wspomniany już wyżej felieton naszego redakcyjnego kolegi Andrzeja Zawickiego i postanowiłem zaproponować wyjście z inicjatywą odzyskania tego dzieła członkom Klubu Inteligencji Katolickiej w Głogowie. Pod przygotowanym listem otwartym do prezydenta miasta, po uzyskaniu aprobaty członków klubu, podpisał się jego zarząd. Myślę, że znamienne jest to, że wystosowaliśmy go ze spotkania KIK-u odbywającego się w Sanktuarium Matki Bożej Jutrzenki Nadziei w Grodowcu (z datą 18 maja br.). O tym przedsięwzięciu powiadomione zostały też lokalne media. Dość szybko temat ponownie pojawił się, jeśli jeszcze nie w centrum uwagi opinii publicznej, to na pewno już nie na jej marginesie. I co ważniejsze, list został (z tego co wciąż jeszcze nieoficjalnie wiemy) poważnie potraktowany przez prezydenta Zbigniewa Rybkę, a z propozycją współpracy wyszło Towarzystwo Ziemi Głogowskiej (TZG), z której zresztą skorzystaliśmy. Zainteresowanie inicjatywą odzyskania Głogowskiej Madonny oprócz lokalnych wykazały też media ogólnopolskie, m.in.: Telewizja Publiczna, TVN 24 czy Superexpress. Pierwszy krok został uczyniony.

Reklama

Następne kroki

Dziś już wiemy (choć wciąż nieoficjalnie), że w efekcie inicjatywy KIK-u przy wsparciu TZG oraz w wyniku działań prezydenta miasta sprawa odzyskania Głogowskiej Madonny jest już znana w ministerstwie, a stronami w mającym się rozpocząć procesie rewindykacyjnym będą rządy: RP i Federacji Rosyjskiej. Obecnie trwa sporządzanie odpowiedniego wniosku, do podpisania którego zaproszone zostaną zapewne władze lokalne, wszystkie zainteresowane podmioty społeczne i przedstawiciele Kościoła. Nie zapominajmy bowiem, że prawnym właścicielem odzyskanego (miejmy nadzieję) arcydzieła pozostaje niezmiennie Kościół katolicki. Obiektywnie trzeba przyznać, że szanse na odzyskanie obrazu nie są zbyt duże. Jednak są. Trzeba to wyraźnie podkreślić. Po raz pierwszy od lat czterdziestych ubiegłego stulecia istnieje taka realna możliwość. Być może jest to też jedyna taka okazja. Niepodjęcie tego wyzwania byłoby błędem o historycznych wręcz skutkach. Jesteśmy to winni tak naszym przodkom, jak i przyszłym pokoleniom. Dlatego też wbrew opiniom pesymistów (a tych jest bardzo wielu) liczę na to, że całe przedsięwzięcie zakończy się sukcesem.
Dziś, gdy kolegiata jest odbudowywana, gdy miasto przeżywa 750-lecie swojej lokacji, nie można nie podjąć próby odzyskania tego obrazu. Jeśli mam jakieś obawy, to wiążę je przede wszystkim z wynikiem zabiegów dyplomatycznych. Czy będzie im towarzyszył właściwy klimat i odpowiednia determinacja (gdyby wniosek został odrzucony, być może trzeba będzie go ponowić, żeby pokazać jak nam na tym obrazie zależy)? Poza tym byłoby to precedensem, gdyby taki wniosek rewindykacyjny został rozpatrzony pozytywnie (strona rosyjska zapewne nie jest zainteresowana masowym oddawaniem "przejętych" kiedyś dzieł sztuki). Może potrzeba więc, by całemu temu procesowi nadać charakter np. swego rodzaju: darowizny "narodu dla narodu"? W każdym razie jestem głęboko przekonany, że warto podjąć wszelkie możliwe działania w tym względzie!

Zamiast czarnego scenariusza...

Gdyby jednak całe przedsięwzięcie miało zakończyć się fiaskiem, myślę, że należałoby wtedy wykonać profesjonalną kopię, którą w przyszłości umieszczono by w murach kolegiaty wraz z informacją o dziejach tego szczególnego obrazu i aktualnym miejscu jego przechowywania. Taki gest kończyłby całość działań, pokazując przy tym, że uczyniliśmy wszystko, co było możliwe, aby go odzyskać.
Przy okazji sprawy odzyskania Głogowskiej Madonny pojawił się także problem innych dzieł sztuki (rzeźb, obrazów, ksiąg, precjozów), które znajdują się w różnych muzeach - tym razem polskich - a które historia wiąże nierozerwalnie z dziejami Głogowa. Ponieważ zostało ich bardzo niewiele, już dziś słychać głosy, że warto, by wróciły one do miejsca, z którego zostały zabrane. Wśród nich znaczną grupę stanowią dzieła sztuki sakralnej z głogowskich świątyń.

Przy pisaniu tego tekstu korzystałem m.in. z: Raportu o powojennych losach głogowskich dzieł sztuki Rafaela Rokaszewicza, Głogów, czerwiec 2003 r.

2003-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Testament ks. Rapacza dla Polaków w kraju i na emigracji

2024-06-15 08:05

[ TEMATY ]

Ks. Michał Rapacz

wikimedia/pixabay.com

Ks. Michał Rapacz dla Polaków w kraju jak i „dla współczesnej emigracji polskiej to piękny przykład wierności Bogu na wszystkich odcinkach życia, służby Ojczyźnie, umiłowania tradycji narodowych, budzenia patriotyzmu, przyczyniania się do duchowego i moralnego odrodzenia społeczeństwa polskiego" - powiedział portalowi Polskifr.fr ks. Dionizy Jedynak, kapłan archidiecezji krakowskiej, pochodzący z parafii Płoki, gdzie pracował ks. Rapacz. Dziś beatyfikacja ks. Michała Rapacza w Krakowie-Łagiewnikach.

„Osobiście nie znałem ks. Michała Rapacza, gdyż urodziłem się 7 lat po jego męczeńskiej śmierci. Natomiast pamięć o nim była w mojej rodzinie. Moim rodzicom udzielił on ślubu. Od najmłodszych lat, gdy z rodzicami chodziłem na groby zmarłych z rodziny, to zaprowadzali mnie do pobliskiego lasu, bo to było niedaleko od cmentarza, na miejsce zabójstwa. Tam był ustawiony krzyż, tam ludzie zapalali świece, składali kwiaty, pamiętali o nim. Mówili, że to był męczennik" - opowiedział ks. Jedynak, wspominając, jak w czasach dzieciństwa odwiedzał miejsce, gdzie 12 maja 1946 r. został zamordowany przez komunistów ks. Michał Rapacz.

CZYTAJ DALEJ

Papież zachęca dziś do pamięci o osobach starszych

2024-06-15 17:09

[ TEMATY ]

papież Franciszek

Grzegorz Gałązka

„Jakże często odrzuca się osoby starsze, pozostawiając je samym sobie, co staje się prawdziwą ukrytą eutanazją!” - czytamy w dzisiejszym tweecie papieskim. Takie słowa odnoszą się do obchodzonego właśnie 15 czerwca Światowego Dnia Świadomości Znęcania się nad Osobami Starszymi. ONZ zatwierdziła tę datę w 2011 r.

Tweet Franciszka dalej zaznacza, iż wspomniane pozostawienie osób starszych samym sobie „to rezultat owej kultury odrzucenia, która wyrządza tak wiele zła w naszym świecie”. Papież wskazuje następnie, że „wszyscy jesteśmy wezwani do przeciwdziałania tej toksycznej kulturze odrzucenia”.

CZYTAJ DALEJ

Prezydent Andrzej Duda o bł. ks. Michale Rapaczu: wzór odwagi głoszenia prawdy nawet w obliczu prześladowań

2024-06-15 15:41

[ TEMATY ]

Andrzej Duda

Ks. Michał Rapacz

Karol Porwich/Niedziela

Prezydent Andrzej Duda

Prezydent Andrzej Duda

„Tragiczny los, jaki go spotkał, budzi głęboki smutek, ale jego posługa kapłańska i całe, niespełna 42-letnie, życie są wspaniałym świadectwem niezłomnego ducha. Ksiądz Michał Rapacz, który walczył o godność ludzką, stanowi wzór odwagi głoszenia prawdy nawet w obliczu prześladowań” - napisał prezydent Andrzej Duda w liście skierowanym do uczestników uroczystości beatyfikacyjnych proboszcza z Płok, które odbyły się dziś w krakowskich Łagiewnikach.

List w imieniu Andrzeja Dudy w Bazylice Bożego Miłosierdzia odczytał Zastępca Szefa Kancelarii Prezydenta Piotr Ćwik. Prezydent zaznaczył, że dzisiejsza uroczystość w krakowskich Łagiewnikach przypomina o cierpieniach licznych polskich duchownych, zakonników i świeckich ludzi Kościoła prześladowanych w okresie komunizmu. „Męstwo i patriotyzm ks. Michała Rapacza stawiają go w długim rzędzie tych, którzy w duchowej walce o wolność zapłacili cenę najwyższą” - podkreślił prezydent wymieniając w tym kontekście także bł. ks. Jerzego Popiełuszkę, bł. ks. Władysława Findysza, bł. s. Marię Paschalis Jahn i jej 9 towarzyszek ze zgromadzenia elżbietanek.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję