W rozmowie, którą – według Księgi Wyjścia – Bóg prowadzi z Mojżeszem, przedstawia się On jako „Bóg Abrahama, Bóg Izaaka i Bóg Jakuba” (por. Wj 3, 6). Innymi słowy: przedstawia się jako Bóg ojców ludu izraelskiego. W tym określeniu należy zauważyć trzy rzeczy.
Po pierwsze – choć w Księdze Wyjścia, w 3. rozdziale mamy opis objawienia się Boga, to tak naprawdę Bóg nie objawia się jako ktoś dotychczas nieznany. Jak zauważają uczeni, nie chodzi tutaj o to, że Bóg przedstawia się jako Ten, którego czcili Abraham, Izaak i Jakub, ale jako Ten, który opiekował się Abrahamem, Izaakiem i Jakubem, co ma potwierdzenie w Jego dziełach. Teraz Mojżesz może przypomnieć sobie te dzieła, przymierze i obietnice, które Bóg im złożył, i może na tym budować nadzieję na rychłe wyzwolenie z niewoli egipskiej. Zaufanie do Boga buduje się bowiem tam, gdzie człowiek rozważa Jego dzieła. Zdaniem wielu biblistów, to właśnie ten tytuł Boga, a nie trochę filozoficzne określenie: „Jestem, który jestem” (Wj 3, 14), mógł bardziej przemówić do Izraelitów, ponieważ odwołuje się on do ich doświadczenia, o którym pamięć przekazywana była z pokolenia na pokolenie. Oznacza to także, że Bóg jest Bogiem Mojżesza, co zresztą wyraźnie podkreśla, nazywając siebie najpierw „Bogiem twojego ojca”. W ten sposób Bóg przypomina Mojżeszowi o jego przynależności do ludu.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Po drugie – JHWH objawia się jako Bóg związany z konkretnym ludem (konkretną rodziną). Jest to pewna nowość (sięgająca, oczywiście, czasów Abrahama), ponieważ na starożytnym Bliskim Wschodzie panowało powszechne przekonanie, że poszczególne bóstwa rozciągają swoją władzę nad określonymi terytoriami (stąd byli np. bogowie Egiptu, Mezopotamii) bądź też nad różnego rodzaju aktywnościami (np. bogowie wegetacji, bogowie wojny). Widać to doskonale, kiedy obserwujemy konfrontację Mojżesza i Aarona z faraonem i jego mędrcami. Jest ona ukazana jako przejaw zmagania Boga JHWH z bogami Egiptu. Jeśli Bóg Abrahama, Izaaka i Jakuba jest Bogiem związanym z konkretnym ludem, to oznacza, że działa On wszędzie tam, gdzie ten lud się znajduje. Jest Bogiem, który towarzyszy ludowi i aktywnie działa na jego rzecz w różnych okolicznościach życia, niezależnie od kraju przebywania.
Po trzecie – w Nowym Testamencie Jezus odwoła się do tego fragmentu Księgi Wyjścia w rozmowie z saduceuszami (Łk 20, 37), przytaczając ten tytuł Boga jako argument za tym, że ci, którzy odeszli z tego świata, nadal żyją u Boga (z czego potem konsekwentnie wynikać będzie nauka o zmartwychwstaniu). Boże obietnice wynikające z przymierza sięgają dalej niż śmierć człowieka. Wykraczają poza nią, co pozwala żywić nadzieję, że wraz ze śmiercią nie wszystko się kończy. Nie kończy się Boża obecność przy człowieku.