Reklama

Niedziela Przemyska

Przeworska Jerozolima

Sanktuarium to miejsce, gdzie niebo styka się z ziemią. U nas, w Przeworsku, w Sanktuarium Grobu Bożego, ten dotyk Nieba wyraża się przez zmartwychwstanie. Pusty Grób Pański, centrum kaplicy, mówi nam, że On powstał z martwych. Zmartwychwstał.

Niedziela przemyska 14/2021, str. IV

[ TEMATY ]

Przeworsk

Sanktuarium Grobu Bożego

Franciszek Mróz

Oblicze Ukrzyżowanego z przeworskiego sanktuarium

Oblicze Ukrzyżowanego z przeworskiego sanktuarium

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Przeworska bazylika jest wyjątkową świątynią na mapie pielgrzymkowej i sakralnej Polski i świata. Jest bowiem jednym z trzech na świecie – obok Jerozolimy i Miechowa – sanktuarium Świętego Grobu. Została wybudowana w latach 1430-1470. W ubiegłym roku przeżywaliśmy jubileusz 550-lecia ukończenia budowy i dziękowaliśmy Panu Bogu za to miejsce bogate w treści zbawcze, ale także za to, że mamy drogocenną perłę architektury, która zachowała się mimo zawieruch dziejowych.

Od bożogrobców

Przeworska Jerozolima – tak bowiem od wieków nazywane jest sanktuarium Świętego Grobu w Przeworsku – to jeden z najcenniejszych obiektów sakralnych średniowiecza i najważniejszy zabytek po Zakonie Kanoników Regularnych Stróżów Świętego Grobu Jerozolimskiego w południowo-wschodniej Polsce. Pod opieką bożogrobców – tak bowiem popularnie nazywano członków tego zakonu – znajdował się kościół i parafia przez ponad cztery i pół wieku. To dzięki bożogrobcom powstała tu wspaniała kaplica Grobu Świętego z kopią jerozolimskiego Sepulchrum Domini – serce sanktuarium. Godło Zakonu – krzyż o podwójnych ramionach – widnieje do dziś na gotyckiej wieży kościelnej przylegającej do przeworskiej bazyliki i na kaplicy Świętego Grobu. Bożogrobcom przypisuje się również ogromny udział w propagowaniu kultu Bożego Grobu, w tym zwyczaj budowania wielkopiątkowych Grobów Pańskich. Przy swoich kościołach organizowali ośrodki pielgrzymkowe wokół kaplic Świętego Grobu i relikwii Drzewa Krzyża Świętego. Takim sanktuarium był przez wieki przeworski kościół parafialny z kaplicą Bożego Grobu i relikwiami Drzewa Krzyża Świętego, do której przybywały liczne pielgrzymki. Odpusty jerozolimskie nadał kościołowi Bożogrobców w Przeworsku papież Innocenty XII w 1700 r.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Zapraszamy do nawiedzenia Przeworskiej Jerozolimy, aby przez piękno i bogactwo znaków odkrywać piękno i bogactwo wartości duchowych, które przynosi Chrystus Zmartwychwstały.

Podziel się cytatem

W przeworskiej bazylice Golgotą jest ołtarz główny. W jego centrum znajduje się późnogotycki krzyż z 1530 r. ze szkoły Wita Stwosza. Przejmujący wizerunek Chrystusa otoczony jest winoroślą z zielonymi gronami. Zieleń podkreśla, że jest to Drzewo życia, a winne grona odnoszą się do Krwi Pańskiej. Ciało ukrzyżowane i Krew Pańska to Eucharystia, która każdego dnia uobecnia się na ołtarzu.

Reklama

W kierunku Zmartwychwstania

Od Golgoty prowadzi droga do kaplicy Zmartwychwstania, przez ołtarz Matki Niepokalanej, Pani Przeworskiej. To Ona w swoim sercu zachowała wiarę pierwotnego Kościoła, która u uczniów runęła przez wydarzenia Wielkiego Piątku. Obecny wizerunek Matki Bożej pochodzi z połowy XIX wieku, ale badania konserwatorów sztuki wykazały, że pod nim kryje się obraz gotycki z XVI wieku. Z Maryją, pierwszą strażniczką prawdy o męce i śmierci udajemy się do kaplicy Bożego Grobu. Zaprasza nas do niej św. Jan Paweł Wielki, który wspierając się o pastorał, kontempluje tajemnicę krzyża, a jednocześnie całym sobą obejmuje tajemnicę Zmartwychwstania. Jest On współczesnym świadkiem życia Paschą Pana Jezusa. Chrystus jest naszą Paschą.

Serce sanktuarium

Największym skarbem przeworskiej bazyliki jest kaplica Bożego Grobu – wyjątkowe miejsce kultu Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa od ponad czterystu lat. To także szczególne miejsce modlitwy parafian, wiernych z okolicznych parafii oraz pielgrzymów. Kaplica Bożego Grobu, przez znak kopii Bożego Grobu w Jerozolimie, Kopię Całunu Turyńskiego oraz wystrój, mocno przemawia o Zwycięzcy śmierci, piekła i szatana. Do kaplicy Grobu Bożego kieruje portyk z czarnego marmuru prowadzący do kaplicy Grobu Bożego, z napisem będącym fragmentem proroctwa Izajasza: Et erit sepulchrum eius Gloriosum – I będzie grób Jego sławny (Iz 11, 10). Kaplica jest zbudowana w stylu renesansowym, na planie kwadratu, z kopułą na pendentywach i opatrzoną wysmukłą latarnią. Jej budowę rozpoczęto w 1692 r., a konsekrowano w 1727 r. We wnętrzu kaplicy znajdują się wspaniałe sztukaterie wykonane przez Fryderyka Baumana – przeworszczanina, który pracował jako sztukator na dworze ostatniego króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego. W trakcie prac renowacyjnych została odkryta spod warstwy tynku polichromia, obejmująca całą, północną ścianę kaplicy. Pochodzi ona z 1782 r. i przedstawia zmartwychwstałego Chrystusa. Polichromia jest dziełem Antoniego Jopińskiego – miejscowego artysty. Przy ścianach bocznych znajdują się dwa ołtarze z przywróconymi pierwotnymi XVI-wiecznymi obrazami, przywiezionymi z Bolonii za sprawą budowniczego kaplicy – ks. prepozyta Franciszka Chodowicza: z lewej Zdjęcie Pana Jezusa z krzyża, a z prawej ołtarz z obrazem Niewiasty i uczniowie przy pustym Grobie.

Reklama

Jak w Jerozolimie

W części północnej kaplicy znajduje się kopia Świętego Grobu z Jerozolimy. Grób Pański w kaplicy przeworskiej bazyliki został wzniesiony z cegły. Składa się z dwóch części: przedsionka, zwanego „Kaplicą Anioła”, i właściwej komory grobowej. Na ścianie zewnętrznej Grobu został wkomponowany złoty relikwiarz w kształcie krzyża jerozolimskiego, który zawiera kamień z Grobu Chrystusa w Jerozolimie. Najprawdopodobniej wzorem dla przeworskiej kopii Sepulchrum Domini był relikwiarz w kształcie Grobu Jerozolimskiego, podarowany kard. Andrzejowi Batoremu, ówczesnemu generałowi bożogrobców, przez Karola Boromeusza w 1584 r., podczas pobytu Batorego w Rzymie. Relikwiarz ten (przechowywany obecnie w muzeum w Miechowie) odzwierciedla wygląd Grobu Pańskiego w Jerozolimie, po renowacji dokonanej w 1555 r. przez franciszkanów. Na tej podstawie można wnioskować, że przeworska kopia Grobu Świętego odzwierciedla stan architektoniczny Grobu Jerozolimskiego po wspomnianej renowacji. Podczas prac konserwacyjnych 2006-2007 przywrócono płaski dach nad komorą grobową wraz z wysoką, ośmioboczną latarnią z balustradą w dolnej części, zwieńczoną sześcioarkadowym tempietto, które zakończone jest kopułą z dużym złotym krzyżem bożogrobców. Od wewnątrz kopuły umieszczono gołębicę – symbol Ducha Świętego. Przywrócono również złocenia – ściany na zewnątrz i we wnętrzu pokryto płytkami 24-karatowego złota, usuwając marmoryzację z lat 60. XX wieku.

Reklama

Historia zbawienia w polichromii

Na uwagę zasługują polichromie na kopule kaplicy Bożego Grobu. Najstarsze są polichromie w górnej części kopuły, wykonane w 1719 r. Przedstawiają Wniebowstąpienie Pana Jezusa, na którego czeka postać Boga Ojca z otwartymi rękami. W środkowej części kopuły namalowano ilustracje Nowego Testamentu – tzw. Chrystofanie, czyli sceny Chrystusa Zmartwychwstałego ukazującego się uczniom (Uczniowie idący do Emaus, Chrystus zmartwychwstały ukazuje się Apostołom nad jeziorem Tyberiadzkim). Poniżej znajdują się sceny starotestamentowe (Noe, Jonasz, Samson, Daniel), które w swojej treści przedstawiają zapowiedź Zmartwychwstania. Za grobem na posadzce umieszczona tablica z białego marmuru z czerwonym krzyżem jerozolimskim i napisem po łacinie i po polsku: „Wyszedł Chrystus z grobu, bo piekło pokonał, lecz śmierć niewinnego – za życie zapłatą”.

Zapraszamy do nawiedzenia Przeworskiej Jerozolimy, aby przez piękno i bogactwo znaków odkrywać piękno i bogactwo wartości duchowych, które przynosi Chrystus Zmartwychwstały. Mamy nadzieję, że kiedy nawiedzisz w niej kaplicę Grobu Świętego, wyjątkowo przeżyjesz słowa wypowiedziane przez Anioła do niewiast w poranek Wielkanocny: „Nie ma Go tu, bo zmartwychwstał, jak powiedział”. Niech one pogłębią twą wiarę i niech umocnią cię w drodze do świętości!

Ks. prał. Tadeusz Gramatyka Proboszcz parafii Ducha Świętego w Przeworsku od 2012 r., dziekan Dekanatu Przeworsk I, kustosz Przeworskiej Kapituły Kolegiackiej. Pochodzi z Sarzyny, wcześniej proboszcz parafii św. Brata Alberta w Przemyślu.

2021-03-30 10:54

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Pobiegli dla bohaterów

2024-03-13 08:28

Niedziela przemyska 11/2024, str. I

[ TEMATY ]

Przeworsk

GOK Przeworsk

Podczas wydarzenia wspomniano historię lokalnych Żołnierzy Niezłomnych

Podczas wydarzenia wspomniano historię lokalnych Żołnierzy Niezłomnych

„To dla Was ten bieg, Żołnierze Wyklęci. Dla Was biegniemy, ku waszej pamięci’’ – pod tym hasłem ok. 280 uczestników wzięło udział w 10. edycji Biegu Tropem Wilczym w gminie Przeworsk.

Wydarzenie rozpoczęło się przed budynkiem Wiejskiego Domu Kultury w Grzęsce, gdzie znajduje się tablica upamiętniająca ks. Antoniego Olejarkę – kapelana Armii Krajowej i kpt. Stanisława Olejarkę – oficera szkoleniowego placówki AK w Przeworsku. Wszystkich biegaczy, kibiców i rodziny powitali organizatorzy biegu: wójt gminy Przeworsk Daniel Krawiec oraz dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Przeworsku Justyna Solarz, po czym odśpiewany został Mazurek Dąbrowskiego.

CZYTAJ DALEJ

Bratanek Józefa Ulmy o wujku: miał głęboką wiarę, silny moralny kręgosłup i niezależność myśli

2024-03-24 08:43

[ TEMATY ]

Ulmowie

Zbiory krewnych rodziny Ulmów

Wiktoria i Józef Ulmowie

Wiktoria i Józef Ulmowie

Bratanek błogosławionego Józefa Ulmy, Jerzy Ulma, opisał swojego wujka jako mężczyznę głębokiej wiary, którego cechował mocny kręgosłup moralny i niezależność myśli. O ciotce, Wiktorii Ulmie powiedział, że była kobietą niezwykle energiczną i pełną pasji.

W niedzielę przypada 80. rocznica śmierci Józefa i Wiktorii Ulmów oraz ich dzieci. Zostali oni zamordowani przez Niemców 24 marca 1944 r. za ratowanie Żydów, których Niemcy zabili jako pierwszych.

CZYTAJ DALEJ

Abp Galbas: mnie nieraz trudno jest wierzyć w Boga

2024-03-29 07:59

[ TEMATY ]

Abp Adrian Galbas

flickr.com/episkopatnews

Bp Adrian Galbas

Bp Adrian Galbas

Mnie nieraz trudno jest wierzyć w Boga. Wiara bywa ciężka i męcząca, ale gdy słyszę o czyjejś śmierci, wówczas właśnie wiara jest pociechą - powiedział PAP metropolita katowicki abp Adrian Galbas.

W rozmowie z PAP metropolita katowicki abp Adrian Galbas wyjaśnił, że cierpienie samo w sobie nie jest człowiekowi potrzebne, ponieważ niszczy i degraduje. Jednak w momentach, gdy przeżywamy cierpienie, męka Chrystusa może być pociechą i wzmocnieniem.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję