Ochrona życia stanowiła jeden z najważniejszych tematów w nauczaniu i działalności ustawodawczej św. Jana Pawła II, określanego z tego powodu papieżem życia.
Jan Paweł II podtrzymał wyrażone przez swoich poprzedników i Sobór Watykański II stanowcze potępienie takich zamachów przeciwko życiu ludzkiemu, jak zabójstwo, ludobójstwo, spędzenie płodu, eutanazja i samobójstwo. Dokonał również oceny nowych zagrożeń, wynikających z postępu nauki, takich jak techniki sztucznej prokreacji. Osobno podejmował zagadnienia kary śmierci oraz uprawnionej obrony.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Współczesny spór o prawną ochronę życia Jan Paweł II postrzegał jako konflikt cywilizacyjny – wojnę między „kulturą śmierci” a „kulturą życia”. Opisywał go zarówno na płaszczyźnie teologicznej (biblijnej) i uniwersalnej (praw człowieka). Tak aborcja i eutanazja oceniane były zarówno jako ciężkie naruszenia Boskiego przykazania: „Nie zabijaj”, jak i przyrodzonego prawa każdego człowieka do życia.
Ojciec Święty w encyklice Evangelium vitae potwierdził, że bezpośrednie i umyślne zabójstwo niewinnej istoty ludzkiej jest zawsze aktem głęboko niemoralnym, a świadoma i dobrowolna decyzja pozbawienia jej życia jest złem z moralnego punktu widzenia i nigdy nie może być dozwolona ani jako cel, ani jako środek do dobrego celu (p. 57).
Ta jednoznaczna, negatywna ocena zamachów na życie wyrastała ze spójnej koncepcji człowieka, mającego niezbywalną godność i wynikające z niej prawa. Obowiązek ochrony życia był przy tym nierozerwalnie powiązany z istotą demokracji. Wartość demokracji, jak pisał św. Jan Paweł w Evangelium vitae, rodzi się albo zanika wraz z wartościami, które wyraża i popiera. Do wartości podstawowych i koniecznych należy z pewnością godność każdej ludzkiej osoby, poszanowanie jej nienaruszalnych oraz niezbywalnych praw, a także uznanie „dobra wspólnego” za cel i kryterium rządzące życiem politycznym (p. 70). Takie rozumienie demokracji nakłada na państwo obowiązek zapewnienia prawnej ochrony życia każdego człowieka. W kraju demokratycznym prawo musi zapewnić wszystkim członkom społeczeństwa poszanowanie podstawowych praw, które należą do natury osoby i które musi uznać, a także chronić każde prawo stanowione. Wśród nich pierwszym i podstawowym jest nienaruszalne prawo do życia każdej niewinnej ludzkiej istoty. W konsekwencji ustawy, które dopuszczają bezpośrednie zabójstwo niewinnych istot ludzkich poprzez przerywanie ciąży i eutanazję, pozostają w całkowitej i nieusuwalnej sprzeczności z nienaruszalnym prawem do życia, właściwym wszystkim ludziom, i tym samym zaprzeczają równości wszystkich wobec prawa (Evangelium vitae, p. 72).
