W jednym ze specjalnych numerów magazynu Discover znalazłem ciekawe zestawienie najważniejszych odkryć naukowych, dokonanych w minionym stuleciu.
Wiek XX, to bez wątpienia czas niezwykle dynamicznego rozwoju wiedzy, i to we wszystkich dziedzinach. Postęp był tak duży i wszechstronny, że w świecie naukowców doszło do atomizacji. Mamy do czynienia z rzeszą wąskich, wysokokwalifikowanych specjalistów, którzy potrafią ze znawstwem poruszać się w bardzo specjalistycznej wiedzy. Unikatami są uczeni-mędrcy, którzy z racji posiadanej wszechstronnej wiedzy, mądrości, ale i osobowości, wzbudzają podziw i szacunek do swej osoby.
To jeden ze znaków czasu; i wydaje się, że nie inaczej będzie w nadchodzącym wieku, bo komu starczyłoby życia i sił, aby zgłębić kilka dziedzin wiedzy, na wzór dawnych mistrzów, jak chociażby Leonardo da Vinci czy Mikołaj Kopernik.
A zatem idziemy do przodu, z coraz to nowymi odkryciami, które sprawnie są wprowadzane do codziennego życia mieszkańców globu. Ciekawe, że to ekspresowe tempo uszczęśliwiania ludzkości nowymi wynalazkami kwituje redakcja Discover przekornym stwierdzeniem: "Nauka jest zbyt ważna rzeczą, aby pozostawić ją naukowcom". Czyżby zagrażała nauce jej instrumentalizacja, spłycenie jej sensu?
Na następnych stronach czasopisma znajduje się szczegółowe wyliczenie rozmaitych odkryć, ułożone według porządku chronologicznego. W latach 1900-1998 nie było roku, w którym ludzkość nie zostałaby obdarowana jakimś odkryciem czy postępem na drodze rozwoju technologii. Prawdziwy zawrót głowy! Klęska urodzaju, skutek rozwoju narzędzi badawczych czy splot szczęśliwych okoliczności? Jakkolwiek to ocenimy, fakty mówią za siebie. Wiek XX przygniatającą większością pokonał wszystkie wcześniejsze dokonania razem wzięte.
Pośród odkryć, jakie prezentuje magazyn Discover, jedno jest szczególne. Nie wymagało finezyjnej aparatury, niemniej wywołuje osobliwe refleksje. W 1991 r., na północy Włoch, w Alpach, przypadkowy turysta natknął się na ludzkie ciało, a właściwie mumię człowieka. Po szczegółowych badaniach okazało się, że jest to zmumifikowane ciało ludzkie sprzed 5300 lat. Odziany w skóry zwierzęce, uzbrojony w łuk i siekierę, prehistoryczny mieszkaniec alpejskich jaskiń, liczący 25-35 lat, po krótkim życiu znalazł swój grób gdzieś w lodowcu i tak przetrwał do obecnych czasów. Na świadectwo tamtego świata, ludzi i czasów.
Przejmujące to świadectwo. Staje przed oczyma cały dramat walki o życie w warunkach prymitywnych, okrutnych. Odruchowo porównuję jego los z nami, żyjącymi ponad 50 wieków później. Patrzę na tę zniekształconą przez martwicę i czas postać ludzką i rodzi się pytanie: Czy gdyby dane mu było dzisiaj powstać z martwych i żyć na naszym poziomie cywilizacyjnym, byłby szczęśliwszy, niż w epoce jemu współczesnej? Załóżmy, że udałoby się go jakoś uchronić przed szokiem związanym z zupełnie egzotycznym otoczeniem, że przyswoiłby sobie zdobycze naszej cywilizacji. Ale, co potrafilibyśmy mu zaoferować? Techonologie, ułatwienia życiowe, dokonania kultury, prawa człowieka, ochronę zdrowia? Z jednej strony: łuk, siekiera, skóry zwierzęce, jako okrycie i stała niepewność jutra, z drugiej łatwa codzienność i pogoń za... Właśnie, czy nie za tym samym, tylko w innym przedziale czasowym?
Sądzę, że mielibyśmy problem, aby go dostatecznie uszczęśliwić i przekonać o wyższości naszej epoki. Z bardzo prostego powodu - sami siebie nie potrafimy wznieść ponad to, co przemijające, choć noszące znamiona genialności. Nasze zdobycze wykorzystujemy często przeciw sobie, a wiek XX nagromadził tu tyle przykładów, że ten ożywiony "alpejczyk" miałby się prawo obrazić, gdybyśmy nazwali go prymitywem czy barbarzyńcą. Nasze poszukiwania szczęścia zeszły na drogi korzystania z ułatwień i wygód. Ale człowiek nie przestaje się lękać o swoją przyszłość.
Zostawmy zatem naszego praprzodka w spokoju. Tymczasem może uda się wywołać uśmiech szczęścia na twarzy kogoś, kto żyje obok nas.