Reklama

Niedziela Rzeszowska

Kresy 2018

Gniazdo rodzinne Narutowiczów niedaleko żmudzkiej kalwarii

Niedziela rzeszowska 27/2018, str. VII

[ TEMATY ]

kresy

Mirek i Magda Osip-Pokrywka

Dwór Narutowiczów Brewiki

Dwór Narutowiczów Brewiki

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

W dzisiejszej naszej niepodległościowo-kresowej wycieczce wybierzemy się na Żmudź, do gniazda rodowego pierwszego w dziejach Polski prezydenta Gabriela Narutowicza.

Na północno-zachodnich krańcach dzisiejszej Litwy znajduje się mały przysiółek Brewiki. Aby tam trafić, trzeba w połowie drogi nr 161 między Teleszami a Sedą, odbić kilometr w bok. Jedyną zachowaną zabudowę mieszkalną stanowią pozostałości dawnego majątku Narutowiczów, starego żmudzkiego rodu szlacheckiego, któremu herb nadano jeszcze w 1413 r. w Horodle. Do końca wojny dobra pozostawały w rękach rodziny Stanisława Narutowicza, brata pierwszego prezydenta RP.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Ze względu na dość tragiczne losy obu braci Narutowiczów warto poświęcić im niniejszy akapit. Ich ojciec Jan Narutowicz, właściciel majątku w Brewikach, był powiatowym sędzią ziemskim i uczestnikiem powstania styczniowego na Żmudzi. Gdy starszy z braci miał 4 lata, a młodszy rok – ojciec umarł i ich wychowanie spadło na matkę Wiktorię ze Szczepowskich. Starszy Stanisław zdobył staranne wykształcenie, kończąc w Petersburgu prawo. Potem powrócił na Żmudź i ożenił się z kuzynką Józefa Piłsudskiego – Joanną Bilewiczówną. W czasach odrodzenia narodowego Litwinów był delegatem na zjazd w Wilnie, a w 1918 r. współautorem Aktu o Odrodzeniu Państwa Litewskiego. Później wycofał się z polityki, a targany wyrzutami sumienia w 1932 r. popełnił samobójstwo. Drugi z braci, młodszy Gabriel został inżynierem hydrotechnikiem, profesorem Politechniki w Zurychu. W niepodległej II Rzeczpospolitej był ministrem w sześciu kolejnych rządach, m.in. od robót publicznych i spraw zagranicznych. W grudniu 1922 r. został wybrany na pierwszego w dziejach Polski prezydenta. Funkcji tej nie sprawował zbyt długo, zginął kilka dni po zaprzysiężeniu zastrzelony przez prawicowego fanatyka w warszawskiej Zachęcie. Trudno w dziejach Polski i Litwy o tak niezwykły i tragiczny przykład rodziny z terenów dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów, która wydała dwóch braci, którzy jako aktywni politycy, wielce zasłużyli się w budowie niepodległości krajów pozostających w okresie międzywojennym w wyraźnym konflikcie.

Reklama

Z dawnego XIX-wiecznego zespołu parkowo-dworskiego przetrwał drewniany budynek dworu. Jest to parterowa budowla z gankiem, osadzona na kamiennej podmurówce, pokryta wysokim dachem naczółkowym (pierwotnie z gontu). W sąsiedztwie pozostał drewniany spichlerz i piwnica z kamienia polnego. Z dawnego parku zachowała się prowadząca do dworu aleja. Rozpoczęto wstępne prace renowacyjne, mające na celu otwarcie muzeum biograficznego.

12 km na północ od Brewików trzeba odwiedzić Żmudzką Kalwarię – pierwszą na terenach Wielkiego Księstwa Litewskiego Nową Jerozolimę. Została ufundowana przez biskupa żmudzkiego Jerzego Tyszkiewicza w połowie XVII wieku. Niezwykłe podobieństwa tutejszej topografii do tej w Jerozolimie potwierdziła przybyła z Watykanu specjalna komisja pod przewodnictwem dwóch jezuitów – Benedykta de Soxo i Michała Ginkiewicza. Na czterech wzgórzach wokół miejscowości i trzech wzniesieniach miejskich – rozmieszczono 20 stacji Męki Pańskiej – tworząc 7-kilometrową drogę krzyżową. W głównej kalwaryjskiej świątyni Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny znajdują się największe w krajach nadbałtyckich relikwie Krzyża Świętego przywiezione od dominikanów z Lublina.

2018-07-04 11:10

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Zamek w Mirze – w poszukiwaniu skarbu Radziwiłłów

Niedziela rzeszowska 40/2017, str. 4-5

[ TEMATY ]

kresy

Mirek i Magda Osip-Pokrywka

Monumentalny zamek w Mirze wybudował na początku XV wieku namiestnik lidzki, starosta brzeski i kowieński, i w końcu marszałek nadworny litewski – Jerzy Iwanowicz Illicz herbu Korczak. Dzisiejsza rekonstrukcja zamku wiernie odzwierciedla pierwotne założenie: była kamienno-ceglana budowla na planie kwadratu z czterema narożnymi basztami i wieżą bramną w ścianie zachodniej. Baszty połączone były masywnymi murami, których grubość sięgała 3 m, a wysokość 13 m. Budowlę z trzech stron otaczały fosy i wysokie ziemne wały, a od południa rozległy staw. W 1568 r. dobra mirskie na blisko trzy stulecia znalazły się we władaniu Radziwiłłów, rozszerzając tym samym terytorium ordynacji nieświeskiej.

CZYTAJ DALEJ

Przerażające dane: 1937 osób między 15. a 17. rokiem życia skorzystało w ub.r. z tabletki "dzień po"

2024-03-27 09:25

[ TEMATY ]

Pigułka „dzień po”

Adobe Stock

Minister zdrowia Izabela Leszczyna poinformowała, że w ubiegłym roku 15-latki stanowiły 2 proc. osób korzystających z tabletki "dzień po". Dodała, że w tym czasie 1937 osób między 15. a 17. rokiem życia skorzystało z tabletki "dzień po".

W połowie marca Andrzej Duda zapowiedział, że nie podpisze ustawy, "która wprowadza niezdrowe, chore i niebezpieczne dla dzieci zasady". Jego zdaniem tabletka "dzień po" dostępna bez recepty dla osób niepełnoletnich jest "daleko idącą przesadą". Według prezydenta tabletka nadal powinna być wydawana na receptę, a w przypadku dziewczynek jej zażycie powinno być "decyzją rodzica".

CZYTAJ DALEJ

Nuncjusz Apostolski w Wielki Czwartek: Każdy dobry uczynek względem drugiego człowieka jest posługą mycia nóg

2024-03-29 08:56

[ TEMATY ]

nuncjusz

Wielki Czwartek

Nuncjusz Apostolski

Episkopat news

Każdy dobry uczynek względem drugiego człowieka - zwłaszcza cierpiącego i tego, który nie cieszy się wielkim poważaniem - jest posługą mycia nóg. Do tego właśnie wzywa nas Pan: uniżyć się, nauczyć się pokory i odwagi dobroci - mówił Nuncjusz Apostolski w Polsce abp Antonio Guido Filipazzi w homilii Mszy św. Wieczerzy Pańskiej, której przewodniczył w Sanktuarium Narodowym św. Andrzeja Boboli w Warszawie.

Nuncjusz Apostolski przypomniał, że Mszą św. Wieczerzy Pańskiej rozpoczyna się święte Triduum Paschalne. „Na początku świętego Triduum prośmy przede wszystkim o łaskę głębokiego poruszenia serc wielkością tajemnic, które są celebrowane w tych dniach. Prośmy o łaskę przeżycia tych tajemnic dogłębnie i duchowo, a nie szybko i powierzchownie” - zaznaczył.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję