Reklama

Aspekty

Bledzewskie opactwo

Kiedy myślimy o cystersach na terenie naszej diecezji, to najczęściej wspominamy Paradyż. Niektórzy także kojarzą zakonników cysterskich z Rokitnem. Jednak tych cysterskich pozostałości jest u nas znacznie więcej. Tym razem zapraszam na wycieczkę do Bledzewa

Niedziela zielonogórsko-gorzowska 43/2014, str. 4-5

[ TEMATY ]

opactwo

pl.wikipedia.org

Bledzewskie opactwo

Bledzewskie opactwo

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

W Bledzewie nie zobaczymy tak potężnej budowli jak w Paradyżu. Właściwie jedynym materialnym śladem ich obecności jest brukowana… uliczka, która na końcu rozszerza się w niewielki placyk noszący nazwę plac Klasztorny. Jednak wokół nie ma żadnej budowli mogącej przypominać cysterskie opactwo.

O Bledzewie słów kilka

Bledzew leży 25 km na południe od Gorzowa i 10 na południowy zachód od Skwierzyny. Obecnie jest to wieś będąca siedzibą gminy. Jednak przez pięć wieków był Bledzew miastem. Było to miasto leżące najdalej na zachód w granicach Rzeczypospolitej. Już w VIII wieku zlokalizowano tu warowny gród. Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1235 r. i związana jest z budową kościoła. Przybycie do Bledzewa zakonników całkowicie odmieniło oblicze niewielkiej miejscowości.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Z Bledzewem i jego cysterskim klasztorem związany jest m.in. Sebastian Grabowiecki herbu Grzymała, czołowy, obok Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, pisarz wczesnobarokowy. Po karierze dworskiej u królów Zygmunta Augusta i Stefana Batorego przywdział habit zakonny i został cystersem oraz opatem bledzewskim.

Reklama

Innym znanym mieszkańcem Bledzewa był Jan Dekert – działacz mieszczański. W 1789 r. został prezydentem Warszawy. W tym samym roku zorganizował w stolicy spotkanie przedstawicieli 141 królewskich miast Rzeczypospolitej. Domagano się na nim przyznania praw publicznych mieszczanom. Stanął Dekert na czele słynnej czarnej procesji, wręczając Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu pismo w tej sprawie. Nie doczekał się jednak spełnienia tych postulatów. Zmarł 4 października 1790 r. Prawa mieszczanom nadała konstytucja z 1791 r.

Najpierw byli w Zemsku

Zanim cystersi osiedlili się w Bledzewie, mieszkali wcześniej w Zemsku. Zakonnicy w okolicach Skwierzyny osiedlili się na stałe między 1260 a 1280 r. Ich pojawienie wiąże się z nadaniem dóbr nad rzeką Ponikwą koło Sokolej Dąbrowy przez księcia Władysława Odonica. W 1259 r. Bolesław Pobożny potwierdził darowiznę ojca i zezwolił cystersom na lokowanie osady targowej i innych wsi.

Bracia rycerze Eustachy i Wojcieszek w 1260 r. przekazali na rzecz cystersów swoją wieś Ząbrsko – dzisiejsze Zemsko. Zakonnicy przybyli na te ziemie z Dobrego Ługu na terenie Łużyc. Proces fundowania nowego opactwa trwał zapewne kilkanaście lat. Mnisi przybyli już wcześniej. Zakonnicy z Dobrego Ługu swoją pierwszą filię mogli założyć w okolicach Starego Dworku już w latach 30. XIII wieku. Nowy klasztor nazwano Nowym Dobrym Ługiem. Zaczęto tu wznosić kościół św. Henryka. Podtopienia i wylewy Obry spowodowały, że mnisi szukali nowego miejsca na klasztor. Wybór padł właśnie na Zemsko. Zemski klasztor był drewniany, a sam kościół w połowie drewniany, a w połowie murowany. Przypuszcza się, że stał we wsi aż do początku XVIII wieku i służył jako kościół parafialny.

Reklama

Pierwszym opatem zemsko-bledzewskim był Teodoryk. Cystersi z Zemska stali się właścicielami Bledzewa w 1312 r. Wieś nadał im margrabia brandenburski Waldemar. Z zemskich dziejów opactwa warto wspomnieć jeszcze 1327 r. Wówczas Władysław Łokietek wziął pod swoją szczególną opiekę klasztory w Ząbrosku (Zemsko), Paradyżu i Obrze. W 1378 r. zakonnicy z Zemska weszli w posiadanie wsi Rokitno, którą ofiarował im Mikołaj z Bytynia, kasztelan starogrodzki. Do naszych czasów nic nie przetrwało z zemskich zabudowań klasztornych. Aż się prosi, aby podjąć tam większe badania archeologiczne.

Ostatecznie w Bledzewie

W 1412 r. cystersi z Zemska przenieśli się do pobliskiego Bledzewa. W dawnym klasztorze pozostało jednak kilku zakonników. Taki stan trwał do 1578 r., kiedy to w Bledzewie zamieszkali wszyscy zakonnicy. Do końca nie są znane powody przeniesienia siedziby opactwa. Zapewne wpływ na to miało kilka czynników. Jednym z powodów był brak wystarczającej ilości wody.

Reklama

Początkowo klasztor w Bledzewie także był drewniany. Może tylko prezbiterium wraz z mieszkaniem opata było omurowane. Te zabudowania strawił wielki pożar z 1592 r. Budynki klasztorne odbudowano, ale już w cegle. Najpierw murowano kościół w 1596 r., a później sam klasztor. Kolejne wielkie prace podjęto w XVIII wieku. Bledzewski klasztor uzyskał wówczas swój najokazalszy wygląd. Rozbudowywano poszczególne części klasztoru: w 1736 r. – skrzydło zachodnie klasztoru, w 1776 r. – skrzydło wschodnie i w 1783 r. najokazalsze – monumentalne skrzydło północne. Zabrano się także do wznoszenia nowego kościoła klasztornego. Kościół Najświętszej Maryi Panny i św. Wawrzyńca ukończono ostatecznie w 1802 r. Klasztor uzyskał dzięki temu wygląd zamkniętego czworoboku o łącznej długości aż 264 metrów! Niezbyt długo cieszono się jednak nowym pięknym obiektem. Wraz z upadkiem I Rzeczypospolitej Bledzew stał się częścią Królestwa Pruskiego. W 1796 r. pozbawiono klasztor wszystkich dóbr, uniemożliwiając opactwu normalne funkcjonowanie. Formalna kasata klasztoru nastąpiła w 1835 r. Pozostałych zakonników wysłano do okolicznych miejscowości. Pełnili odtąd funkcje duszpasterskie jako księża diecezjalni.

W 1842 r. klasztor wystawiono do sprzedaży. Postawiono jednak warunek, że klasztor ma zostać rozebrany. Ostatecznie po licytacji 21 lutego 1843 r. klasztor został sprzedany na cegłę. Kupili go trzej mieszczanie bledzewscy. Klasztor zaczęto rozbierać w lipcu 1843 r. Dziś pozostałością po tym budynku jest właśnie… plac Klasztorny.

Do 1996 r. nie prowadzono w Bledzewie żadnych wykopalisk archeologicznych. Dopiero te rozpoczęte w połowie lat 90. pozwoliły dokładnie zlokalizować klasztorne budynki.

Matka Boża Bledzewska

W 1635 r. książę Albrecht Stanisław Radziwiłł – kanclerz litewski wydał niewielką książeczkę pt. „Dyskurs nabożny z kilku słów wzięty o wysławianiu Najświętszej Panny Bogurodzicy Mariey”. Na stronie 250. swojej pracy książę przywołał swoją znajomość z o. Giulio Mancinellim SJ. Autor potwierdza, że Mancilellemu Najświętsza Maryja Panna nakazała nazywać się Królową Polski. Książeczka nawiązuje do objawień Mancinellego z 14 sierpnia 1608 r., 8 maja 1610 r. oraz 15 sierpnia 1617 r. Najświętsza Maryja Panna nazywana była Królową Polski Wniebowziętą. Pierwszym materialnym znakiem kultu Królowej Polski był obraz Matki Bożej Ostrobramskiej.

Reklama

Na zachodnich rubieżach Rzeczypospolitej objawienia Mancinellego także zostały żywo przyjęte. Bledzewscy cystersi zaczęli wykonywać wówczas obrazy Matki Bożej z polskim orłem na piersiach. Dziś takich kopii jest bardzo wiele na terenie Polski oraz poza granicami.

Jednym z nich jest obraz, jaki podarowali siostrom cysterkom z St. Marienstern w 1640 r. Obraz ma na sobie Białego Orła – godło królów polskich. Cysterki z łużyckiego St. Marienstern przechowują ten obraz do dzisiaj.

Bledzewskie obrazy Matki Bożej stały się aktami oddania naszej Ojczyzny pod opiekę Królowej Polski Wniebowziętej. Także z Bledzewa przeniesiono do Rokitna obraz Matki Bożej, który dziś znamy jako cudowny wizerunek Matki Bożej Cierpliwie Słuchającej.

Nie ma już klasztoru w Bledzewie. Miał szansę się ostać. Po kasacie klasztoru myślano o umiejscowieniu tam pałacu biskupów poznańskich, fabryki czy seminarium nauczycielskiego. Te ostatnie powstało jednak w Paradyżu i dzięki temu to opactwo pozostało. Bez wątpienia można jednak powiedzieć, że Bledzew należy do bardzo ważnych miejsc na historycznej i duchowej mapie naszej diecezji.

2014-10-23 11:13

Ocena: 0 -1

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Remont hełmów wież w Paradyżu

[ TEMATY ]

opactwo

Paradyż

Rozpoczęły się prace remontowo-konserwatorskie przy hełmach wież kościoła pw. Wniebowzięcia NMP i św. Marcina z Tours w Gościkowie (pow. świebodziński), na które pozyskano środki od Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. O pracach w Paradyżu informuje Barbara Bielinis-Kopeć - Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Zielonej Górze.

Dziś weszliśmy na sięgającą 56 m wieżę. Konserwatorzy zdjęli kulę z krzyżem i wydobyli z niej dwie puszko, w których były dokumenty, trzy relikwie (w tym św. Stanisława biskupa) i monety (najmłodszy denar z 1780 r.). Zostaną one poddane konserwacji. Konserwacji poddane zostanie również oryginalne, pochodzące z lat 80. XVIII w. pokrycie hemów wież z blachy miedzianej. Wcześniej zostaną ono poddane badaniom konserwatorskim, aby ustalić, czy nie zachowały się dekoracje, jakie odkryto na sygnaturce, która pięknie prezentuje się po wykonanej przed kilku laty konserwacji. Wszystko może się zdarzyć.....Trzeba pamiętać, że dawne opactwo cystersów w Gościkowie jest Pomnikiem Historii i należy do najcenniejszych zabytków sztuki sakralnej w województwie lubuskim. Dominantę architektoniczną założenia stanowi świątynia, której sylweta, zaakcentowana dwiema wieżami i sygnaturką w kalenicy dachu, góruje nad klasztorem i okolicą. Budynki klasztorne przylegają do świątyni od strony południowej i wschodniej. Kościół jest trójnawową bazyliką z prezbiterium zamkniętym prostą ścianą z obejściem. Jego wnętrze przesklepiono sklepieniami krzyżowo-żebrowymi. Kamień węgielny pod budowę położono w 1234 r. Konwent przybył tu z Brandenburgii w 1236 r., gdy kończono budowę kościoła w macierzystym opactwie w Lehnin. Doświadczenia brandenburskiego warsztatu budowlanego wykorzystano przy wznoszeniu tutejszego kościoła. Pani prof. Ewa Łużyniecka określiła fazy budowy wskazując pierwszą na okres od 1236 r. do 4 ćw. XIII w. Wczesnogotycką budowlę wzniesiono z cegły palcówki w wątku wendyjskim, wznosząc bazylikowy korpus kościoła. Forma ukształtowana wschodniej partii nie została wyjaśniona – została zniszczona podczas katastrofy pod k. XIII w. W drugim etapie tj. pod koniec XIII w. wykonano obecne prezbiterium i wschodnie obejście, które nawiązuje do śląskiej architektury zakonów cysterskich. Wzorcem był najprawdopodobniej kościół cystersów w Lubiążu. W XIII w. po południowej stronie kościoła wzniesiono murowane, piętrowe budynki klasztorne, rozplanowane wokół wirydarza. Przesklepienie wnętrz sklepieniami krzyżowo-żebrowymi zakończyło budowę gotyckiej świątyni, co nastąpiło najprawdopodobniej w 1397 r. Wnętrza klasztoru i krużganki były bogato przyozdobione licznymi freskami i obrazami, jednak sama świątynia prezentowała się skromnie, co zgodne było z regułą zakonu. W 1633 r. pożar uszkodził klasztor i wschodnią część kościoła. Prowadzone od ok. poł. XVI w. do 1 tercji XVII w. prace stanowiły trzeci etapu budowy świątyni, podczas których wykonano zachowane do dnia dzisiejszego obejście i cylindryczną w formie kaplicę pw. Krzyża Św. po północno-wschodniej stronie świątyni. Kolejny pożar w 1722 r. strawił znaczną część klasztoru. Do 1788 r. trwała odbudowa i częściowa przebudowa. Całości nadano nową barokową szatę architektoniczną - po stronie zachodniej wzniesiono dwie wieże, a ponadto kaplicę pw. Matki Boskiej Paradyskiej i kaplicę pw. św. Wojciecha. Wybudowano też nowy szczyt wschodni. W takim kształcie zespół klasztorny przetrwał do dnia dzisiejszego jako przykład harmonijnego i malowniczego połączenia gotyckiej architektury ujętej w barokowy kostium, który jest dziełem architekta Karla Martina Frantza (1712-1755). Wnętrze świątyni przyozdobili wybitni mistrzowie epoki. Sięgający 15 m wysokości ołtarz główny z 1739 r. stanowi dzieło wysokiej klasy artystycznej. Zdobią go obrazy jednego z najwybitniejszych twórców śląskiego baroku Felixa Antona Schefflera (1701-1760), zaś dekoracje rzeźbiarskie wyszły spod dłuta Johanna Caspara Hennevogla i jego synów. Późnobarokową emporę z prospektem organowym wykonał Joachim Gottlob Peter, a wczesnoklasycystyczne stalle w prezbiterium Ignacy Grimmel. Wnętrze świątyni wyposażono w liczne ołtarze w technice stiuku gipsowo-wapiennego, obrazy i epitafia pochodzące w dużej mierze z XVII i XVIII w. Od 2007 r. kompleksowym pracom konserwatorsko-restauratorskim poddano większość elementów wyposażenia świątyni, w tym emporę i prospekt organowy, przywracając barokową kolorystykę imitującą różnokolorowy kamień. Kolorystyka ta występowała również na ławkach i stallach. Piękną bursztynową marmoryzacja stalli w prezbiterium udało się odsłonić po długotrwałych i żmudnych badaniach i pracach konserwatorskich, które prowadzili konserwatorzy M. Kozarzewski i P. Gorek. Prawdziwym wyzwaniem była konserwacja monumentalnego ołtarza głównego, która po kilku latach szczęśliwie dobiegła końca. Proces przywracania zabytku do dawnej świetności nie został jeszcze zakończony, choć w przeciągu ostatnich lat zrealizowano ogrom prac i przeprowadzono szereg badań, które wydobyły na światło dzienne ukryte piękno budowli i jej wystroju.
CZYTAJ DALEJ

Trwać przed Bogiem. Spotkanie z o. Józefem Augustynem w Jemielnicy

2024-12-05 14:37

[ TEMATY ]

spotkanie

opolskie

o. Józef Augustyn SJ

Jemielnica

Łukasz Krzysztofka

O adoracji Najświętszego Sakramentu i jej znaczeniu dla rozwoju duchowego będzie mówił w sanktuarium św. Józefa w Jemielnicy w diecezji opolskiej o. dr hab. Józef Augustyn SJ.

Spotkanie organizuje Dom Towarzyszenia Duchowego "Nazaret". Będzie ono połączone z konferencją nt. różnych aspektów duchowości. W tym miesiącu zaproszonym gościem będzie o. Augustyn SJ, który podejmie temat "Jezus czeka na nas. O adoracji Najświętszego Sakramentu".
CZYTAJ DALEJ

Łódź: Maryjne wieczory uwielbienia

2024-12-06 13:33

[ TEMATY ]

archidiecezja łódzka

Piotr Drzewiecki

Co miesiąc w Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia na łódzkich Chojnach odbywają się Maryjne Wieczory Uwielbienia.
CZYTAJ DALEJ
Przejdź teraz
REKLAMA: Artykuł wyświetli się za 15 sekund

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję