Nie tylko Watykan. Papieskie groby rozsiane po Rzymie i poza nim
Choć Bazylika św. Piotra kojarzy się dziś niemal automatycznie z ostatnim miejscem spoczynku papieży, historia Kościoła pokazuje znacznie bardziej złożony obraz. Papież Franciszek, wybierając na miejsce pochówku rzymską Bazylikę Matki Bożej Większej, wpisuje się w dawną, ale znaczącą tradycję.
Papież Franciszek jeszcze za życia zadecydował, że po śmierci jego ciało nie zostanie złożone w Grotach Watykańskich, lecz w Bazylice Matki Bożej Większej – jednym z najstarszych kościołów maryjnych Rzymu, do którego był głęboko przywiązany. To przed ikoną „Salus Populi Romani” modlił się przed każdą podróżą apostolską i tam udał się już w pierwszym dniu pontyfikatu. Decyzja ta może wydawać się nietypowa, ale w rzeczywistości nie jest bezprecedensowa.
W historii Kościoła było 266 papieży, z czego około 90 spoczywa w Bazylice św. Piotra. Pozostali? Ich groby rozrzucone są po całym Rzymie – i nie tylko. W Bazylice św. Jana na Lateranie spoczywa 22 papieży, u Matki Bożej Większej – 7, w Santa Maria sopra Minerva – 5, podobnie jak w Bazylice św. Wawrzyńca za Murami. Poza Watykanem papieży pochowano również w Bazylice św. Pawła za Murami, w Bazylice Świętych Dwunastu Apostołów. Ostatnim papieżem niepochowanym w Watykanie jest zmarły w 1903 roku Leon XIII. Papież przełomu XIX i XX wieku, autor słynnej encykliki Rerum novarum, jest pochowany w Bazylice św. Jana na Lateranie, choć początkowo, przez ponad 20 lat, jego szczątki spoczywały w tymczasowym grobowcu w Bazylice św. Piotra.
Papieże z dala od Rzymu
W średniowieczu wielu papieży spoczęło jednak daleko od Wiecznego Miasta. Papież Celestyn V, który abdykował w 1294 roku, został pochowany w L’Aquili. Benedykt XII i Jan XXII spoczywają w Awinionie, gdzie tymczasowo mieściła się siedziba papiestwa. Nawet ostatni przed Benedyktem XVI papież, który zrezygnował – Grzegorz XII – został pochowany w Recanati.
Powrót do korzeni
Jak zauważa w rozmowie z Catholic News Agency ks. Roberto Regoli z Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego, tradycja chowania papieży w Bazylice św. Piotra nie sięga samych początków chrześcijaństwa. Pierwsi papieże byli chowani w katakumbach lub prostych grobowcach na obrzeżach miasta. Dopiero od V wieku zwyczaj ten zyskał trwałość, a od średniowiecza – rangę niemal obowiązku. Jednak decyzja Franciszka pokazuje, że duchowa więź z miejscem może mieć pierwszeństwo przed utartym rytuałem.
Opublikowano nowe wydanie obrzędów pogrzebowych papieża. Najważniejsze nowości to stwierdzenie zgonu nie w pokoju, lecz w prywatnej kaplicy papieża, natychmiastowe złożenie ciała do trumny, wystawienie ciała już w trumnie, a nie na samym katafalku, oraz zastąpienie trzech tradycyjnych trumien z cyprysu, ołowiu i dębu, dwiema: z cynku i drewna. Jak wyjaśnia papieski ceremoniarz abp Diego Ravelli, nowe obrzędy mają uwydatnić, że jest to pogrzeb pasterza i ucznia Chrystusa, a nie władcy.
Nowa księga obrzędów zastąpi wydanie z 2000 r., zatwierdzone w 1998 r. przez Jana Pawła II i zastosowane na jego własnym pogrzebie w 2005 r., oraz, z pewnymi poprawkami, podczas uroczystości pogrzebowych Benedykta XVI w 2023 r. W nowym wydaniu uwzględniono wnioski z tych właśnie pogrzebów oraz dostosowano się do wytycznych Franciszka, który polecił uprościć obrzędy i tak je opracować, aby lepiej wyrażały wiarę Kościoła w Chrystusa zmartwychwstałego. Nowy rytuał został też dostosowany do zmian wprowadzonych w Kurii Rzymskiej wraz z konstytucją Praedicate Evangelium z 2022 r. Uwzględniono ponadto aktualną wrażliwość teologiczną i kościelną, a także zmiany w księgach liturgicznych.
Dzisiaj, w szczególności, Kościół modli się o to, aby przywódcy narodów byli wolni od pokusy wykorzystywania bogactwa przeciw człowiekowi - by nie zamieniali go w broń niszczącą narody - wskazał Papież podczas Mszy św. sprawowanej w watykańskim kościele św. Anny. Wobec dramatów przemocy oraz bezwstydnej obojętności, które dotykają narody nie można być biernym - zaznaczył Leon XIV i zachęcił, aby słowem i czynem głosić, że „Jezus jest Zbawicielem świata, Tym, który wyzwala nas od wszelkiego zła”.
W niedzielę, 21 września Papież sprawował Mszę św. w kościele św. Anny, który znajduje się na terenie Watykanu, tuż przy wejściu od bramy św. Anny. Opiekę duszpasterską w tym miejscu pełnią ojcowie augustianie. Jak zauważył Papież w homilii, jest to miejsce szczególne, „na granicy” Państwa Watykańskiego. Tędy przechodzą wszyscy, którzy wchodzą lub opuszczają Watykan. „Są tacy, którzy przechodzą tu z powodu pracy, inni jako goście lub pielgrzymi, jedni w pośpiechu, inni z niepokojem albo w spokoju ducha. Niech każdy z nich doświadczy, że tutaj są otwarte drzwi i serca - otwarte na modlitwę, słuchanie i miłość!” - zaznaczył Papież.
W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.
